Spectaculaire Leeuwarder overval op het witte doek
Op 8 december 1944 bevrijden 25 verzetsmensen zonder het gebruik van geweld vijftig gevangenen en een bewaker die meewerkte aan de voorbereidingen van de overval, uit de Blokhuispoort. Deze spectaculaire verzetsactie is verfilmd, in 1962 is De Overval in de bioscopen te zien. Het wordt een van de meest succesvolle films uit die tijd met 1,5 miljoen bezoekers.
Janneke Jorna
Gestolen uniformen
De bevrijdingsactie begint als twee politieagenten met drie gearresteerde zwarthandelaren via de poort de gevangenis binnenkomen. De politieagenten zijn in werkelijkheid verzetsmensen in gestolen politieuniform, en ook de arrestanten zijn verklede leden van het verzet. De Nederlandse bewakers worden overmeesterd. Een aantal vooraf geselecteerde gevangenen wordt uit hun cel bevrijd en naar onderduikadressen gebracht. Allen overleven de oorlog. Alleen Johannes Kolf, een van de overvallers, overlijdt op 29 januari 1945 tijdens een arrestatiepoging van de SD op zijn onderduikadres.
Thema
Overvallen
Het is uitzonderlijk dat het lukt om zonder gebruik van geweld zo'n groot aantal gevangenen te bevrijden. De succesvolle overval op het Huis van Bewaring in Leeuwarden is een uitzondering in de verzetsgeschiedenis. Meestal loopt het anders. Zo mislukken in mei en juli 1944 twee overvallen op het Amsterdamse Huis van Bewaring, waarna het grootste deel van de overvallers wordt opgepakt en geëxecuteerd. Tijdens de succesvolle overval op de Koepelgevangenis in Arnhem worden in mei 1944 slechts twee verzetsmensen bevrijd.
Wilhelmus
Het is natuurlijk geen toeval dat de overval in Leeuwarden in de jaren zestig is uitgekozen als onderwerp voor een speelfilm. De bevrijdingsactie, een van de meest spectaculaire acties uit de geschiedenis van het verzet in Nederland, past goed in de herinneringscultuur van die tijd, waarbij heldenmoed en nationale wederopstanding overheersen. En het slaat aan bij het grote publiek. Tijdens de première wordt na afloop van de filmvertoning spontaan het Wilhelmus aangeheven.
Thema
De OvervalEye Filmmuseum
