Vanaf het begin volgen de meeste Nederlanders de oorlogshandelingen op de voet. Op 6 juni 1944 wordt met D-Day het startsein voor de bevrijding van Europa gegeven. Maar het duurt tot september 1944 voor de eerste Amerikaanse soldaten de Nederlandse grens passeren in Limburg. In de tussentijd wordt er volop gespeculeerd en doen de wildste geruchten de ronde.
Janneke Jorna
Deze geruchten zijn deels gebaseerd op de gelijkgeschakelde kranten, die de gevechtshandelingen aan het Oost- en Westfront uitgebreid beschrijven. Maar deze kranten staan onder Duitse censuur en de informatie wordt gewantrouwd. Om toch aan betrouwbare informatie te komen luisteren veel mensen illegaal naar de buitenlandse radio of lezen illegale krantjes.
Thema
Enkele illegale kranten waaronder De Geus, Trouw, De Waarheid, De Ploeg, Het Parool en Vrij NederlandOorlogsbronnen | NIOD
Illegaal luisteren naar de radio in HaarlemOorlogsbronnen | S. Engel | Noord-Hollands Archief
Thema
De breed gedeelde overtuiging is dat de geallieerden vroeg of laat op het Europese vasteland zullen landen en vervolgens overwinnen. Een eerste teken van hoop komt in de zomer van 1943. Na de geallieerde landing op Sicilië feliciteren mensen elkaar op straat in Amsterdam, waar de cafés vol zitten en op straat vuurwerk afgestoken wordt.
"Hier, Radio Oranje, stem van strijdend Nederland. Troepen van het geallieerd expeditieleger zijn hedenmorgen geland op de Franse kust."
Radio Oranje
In de zomer van 1944 is de spanning flink opgebouwd, want wanneer zouden de bevrijders komen? Het bericht van de geallieerde invasie in Normandië bereikt Nederland diezelfde ochtend. Vanwege het slechte weer komt dit bericht enigszins als een verrassing. Het nieuws wordt al snel mondeling verspreid, men schreeuwt het elkaar toe. Er gaan meteen optimistische geruchten rond, er zouden ook landingen hebben plaatsgevonden bij Calais en zelfs in België. Het kan dan ook niet meer lang duren voordat er in Nederland gevochten zal worden.
Thema
"Nu de Geallieerde mokerslag neerkomt op de Hitlers Atlantische wal, gaat door ons allen een siddering van ontroering."
Gerbrandy via Radio OranjeMinister president in ballingschap
Thema
Radio Oranje blijft een cruciale rol spelen. Op 4 september 1944 kondigt Gerbrandy foutief aan dat Breda bevrijdt is. De volgende dag ontstaat Dolle Dinsdag. Er breekt paniek uit onder de Duitsers en NSB’ers, velen vluchten. Veel Nederlanders zijn in feeststemming en maken zich klaar om de bevrijders te begroeten. De geallieerden rukken inderdaad hard op, zo hard dat zelfs de legerleiding niet precies weet waar de troepen zich bevinden. In werkelijkheid is Antwerpen bevrijd maar de Nederlandse grens nog niet overschreden. Dit gebeurt een aantal dagen later, waarna op 14 september 1944 met Maastricht de eerste Nederlandse stad bevrijd wordt.
Thema
Dolle Dinsdag
Maar Duitsland stort niet zomaar ineen. Met de mislukking van Operatie Market Garden blijkt de Duitse veerkracht sterker dan gedacht. Voor het zuidelijke gedeelte van Nederland staat de bevrijding voor de deur, maar het noorden beleeft nog de Hongerwinter.
Thema
