Archief Distributiedienst Tietjerksteradeel, 1940-1948

Toen de oorlog uitbrak zorgde de Distributiedienst Tietjerksteradeel voor de verdeling van de eerste levensbehoeften, zoals levensmiddelen, textiel en schoeisel onder de burgers van de gemeente Tytsjerksteradiel. De burgemeester was het hoofd. De Distributiedienst maakte hierbij gebruik van bonkaarten. De grondslag van het distributiestelsel vormde de distributiestamkaart. Op grond van de gegevens daarvan werden de consument een bonboekje voor de distributie van brood en een bonboekje voor andere artikelen, zoals petroleum en andere brandstoffen, textielgoederen, boter, margarine, koffie en thee, toilet- en huishoudzeep, vlees en vleeswaren, aardappelen en kaas, eieren (en in de loop van de oorlog nog vele andere goederen) verstrekt. Op de Stamkaart kon iedere maand een distributiekaart worden opgehaald bij het distributiekantoor. Deze kaart was al in het najaar van 1939 in gebruik, maar raakte al spoedig vol, daarom werd de stamkaart voorzien van inlegvellen. Het Distributiekantoor was gevestigd in een voormalig woonhuis aan de Schoolstraat 81 te Burgum. Het pand was in eigendom van D.J. Boonstra. In 1942 werd het Distributiekantoor verbouwd. Toen werd van de nog bestaande voor- en achterkamer kantoorruimte gemaakt. In Gytsjerk werd in 1942 wegens de grote afstand van de belanghebbenden naar het hoofdkantoor te Burgum, een bijkantoor geopend. De Kerkvoogdij stelde haar gemeentegebouw hier gratis beschikbaar voor. Ook in andere dorpen werden uitreikingslokalen voor distributiebescheiden geopend. In het begin van 1944 kwam door vervalsingen en diefstallen uit distributiekantoren zoveel valse persoonsbewijzen, distributiekaarten en andere papieren in omloop dat de registratie in de ogen van de Duitse bezetters vrijwel waardeloos was geworden. Om het de ‘ondergrondse’ met zijn zorg voor de onderduikers moeilijk te maken, werden de benodigde papieren en bescheiden op last van de Duitsers regelmatig aangepast en veranderd. Toen de fraude in de ogen van de Duitsers te grote vormen aannam, vervingen ze de eerste distributiekaart door een tweede, die alleen kon worden vervangen met een persoonsbewijs, waarop een nieuwe controlezegel prijkte. De maatregel was een directe bedreiging van de voedselvoorziening van vele onderduikers in Nederland. De ‘ondergrondse’ besloot een aantal zegels te bemachtigen en ook het gemeentehuis in Burgum werd gekozen als het doelwit van een overval. Het verzet sloeg op 3 februari 1944 hun slag. Zes verzetsmensen drongen die dag het gemeentehuis binnen. De aanwezige ambtenaren werden overvallen en een hoek ingedreven. Even snel als ze waren gekomen verdwenen de overvallers in een auto en namen daarbij 18.000 zegels en bijna 600 persoonsbewijzen mee. Na de Duitse capitulatie op 5 mei 1945 verminderen de werkzaamheden voor de Distributiediensten vooralsnog niet en ging men door tot in 1948, toen de huur van het kantoor te Burgum werd opgezegd. Op 2 juni 1948 verklaarden de hoofden van de Distributiekringen Achtkarspelen en Tietjerksteradeel dat door samenvoeging van de distributiekringen een belangrijke bezuiniging op de distributiekosten zou worden verkregen en dat zij daarom bereid waren om de kringen Achtkarspelen en Tietjerksteradeel bij de ‘Distributiekring Dockum’ te voegen. Door de Gemeenschappelijke Regeling eindigde de distributiedienst Tietjerksteradeel en ging het personeel over naar Dokkum. Het archief van de Distributiedienst is in 2015 geïnventariseerd en bevindt zich in het gemeentearchief te Burgum. In het archief gevormd onder het beheer van de secretaris over het tijdvak 1915-1948 bevindt zich ook informatie over de Distributiedienst. Dit zijn de inventarisnummers 1245-1253.