Archief van de gemeentelijke luchtbeschermingsdienst

Waar andere gemeenten in de loop van de jaren dertig door de toenemende oorlogsdreiging in Europa overgingen tot een definitief luchtbeschermingsplan, duurde het in Dordrecht nog tot 1938 voordat de gemeente een actieve luchtbeschermingsdienst (L.B.D.) organiseerde. Deze dienst had de taak erop toe te zien dat de Dordtse bevolking werd beschermd tegen de gevolgen van een luchtaanval. Nog voor de Tweede Wereldoorlog uitbrak, waren er voorzorgsmaatregelen in de stad getroffen, waar! onder het aanbrengen van brandwerende verf op de daken van openbare gebouwen, het aanschaffen en distribueren van gasmaskers en het oprichten van schuilplaatsen. Tijdens de oorlog werd de dienst geleid door de Landelijke Inspectie voor de Bescherming van de Bevolking tegen Luchtaanvallen en viel het onder de Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming. Het was georganiseerd volgens een landelijk systeem, waarbij de stad eerst werd opgedeeld in wijken en vervolgens in kleinere blokken. De dienst hield toezicht in die blokken op verschillende vlakken. De luchtwacht controleerde het luchtruim en kwam in actie bij luchtalarm. De orde- en uitkijkdiensten liepen hun rondes door de verschillende wijken waarbij zij algemeen toezicht hielden, schuilplaatsen onderhielden en controles uitvoerden op het gebied van de lichtverduistering. De ordedienst was tevens een ondersteunende kracht van de politie bij calamiteiten. Regelmatig werden er voor de medewerkers oefeningen gehouden hoe te handelen bij een luchtalarm. De dienst was opgebouwd volgens de grondslagen opgesteld door de Rijksinspecteur voor de Bescherming van de Bevolking tegen Luchtaanvallen voor grotere Gemeenten. Ten eerste was er een zgn. vaste kern van medewerkers. Daarnaast was een deel van het personeel van gemeentelijke diensten en bedrijven ingedeeld bij de Luchtbeschermingsdienst. Tenslotte was er een aantal vrijwilligers van de Brandweer, Geneeskundige en Chemische Dienst werkzaam. Ook moest ieder bedrijf en instelling een medewerker aanstellen die lid werd van de Luchtbeschermingsdienst en in geval van een luchtaanval leiding gaf. De dienst zelf bestond uit hulpploegen die onder directe leiding stonden van ploegcommandanten. Werkzaam zijn bij de Luchtbeschermingsdienst had een aantal voordelen. Zo kregen de medewerkers kinderbijslag en waren er aparte regelingen bij ziekte of ongeval. Ook kwamen werknemers in aanmerking voor bonloze bijvoeding bij de Centrale Keuken. Na de oorlog werden in de loop van 1946 de luchtbeschermingsdiensten in Nederland - en zo ook in Dordrecht - geliquideerd, overeenkomstig de circulaire van de Minister van Binnenlandse Zaken van 28 november 1945. Personeel dat in de oorlog werkzaam was geweest bij een luchtbeschermingsdienst kwam in 1951 in aanmerking voor een herdenkingsmedaille. Het archief bevat veel stukken met betrekking tot personeel en personeelsvoorzieningen (kinderbijslag, ziektewet, sollicitatiebrieven, verlofregelingen, lonen, personeelsregelingen met badhuizen, voedsel en kledingverstrekking et cetera). Verder zijn er onder andere series dagboeken van de luchtwacht, ordedienst en de uitkijkdienst in het archief te vinden. Tevens bevinden zich in dit archief stukken met betrekking tot de magazijnvoorraden . Inventarisnummers 1-4 bevatten correspondentie met betrekking tot de oorlogsjaren, waaronder correspondentie met de Rijksinspectie voor de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen, 1940-1945. Enkele inventarisnummers hebben betrekking op de arbeidsinzet en werkzaamheden voor de Duitse Wehrmacht.