Archieven van de plaatselijke adviesraad van de illegaliteit in Dordrecht

Tijdens de bezetting heeft de illegaliteit zich beraden op welke wijze zij zich zou moeten organiseren om na de bevrijding namens de gehele illegaliteit adviezen te kunnen geven aan de regering en aan het militair gezag en om de concrete taken te vervullen, welke op de weg van de illegaliteit lagen. Dit overleg was reeds begonnen voor de bevrijding van het zuiden van het land, maar kreeg zijn definitief beslag eerst na de bevrijding. Na moeizame besprekingen kwam men tot de slotsom, dat een individuele bundeling van alle oud-illegale werkers niet de meest gewenste vorm van organisatie zou zijn, maar dat een vertegenwoordiging van de diverse verzetsorganisaties beter zou werken. Het resultaat was de vorming van de grote Adviescommissie van de illegaliteit. In navolging van de grote Adviescommissie werd korte tijd na de bevrijding, om precies te zijn op 17 mei 1945, te Dordrecht een Plaatselijke adviesraad van de illegaliteit opgericht. De raad kwam tot stand op instigatie van kapitein A. Smit, verbindingsofficier tussen de illegaliteit en het militair gezag. Een dergelijke raad werd volgens hem noodzakelijk geacht om te voorkomen dat personen met een aanvechtbaar verleden de medezeggenschap van oud-illegale werkers in het bestuur zouden trachten te weren. Ook deze Plaatselijke adviesraad werd samengesteld uit vertegenwoordigers van de verschillende groeperingen van de illegaliteit van Dordrecht en Dubbeldam en was doelbewust niet gebaseerd op de politieke en godsdienstige richtingen uit de vooroorlogse tijd. In de verwarrende periode na de Tweede Wereldoorlog werd nogal eens een beroep gedaan op de Plaatselijke adviesraad in verband met de politieke betrouwbaarheid gedurende de bezettingstijd van bepaalde personen. Met nauwgezetheid werd dan een onderzoek naar de antecedenten ingesteld. De contacten tussen de Adviesraad en de burgerlijke overheid waren helaas niet van dien aard, dat van een vruchtbare samenwerking sprake was. Hoewel er in de eerste tijd na de oorlog nog geen Gemeenteraad was, waardoor de burgemeester als het ware autonoom in zijn handelen was, wenste burgemeester Bleeker geen gebruik te maken van de diensten van de Plaatselijke adviesraad. Bij het doen van benoemingen vroeg de burgemeester dan ook nooit advies, hetgeen in andere gemeenten wel het geval was. Hij beperkte zich tot het raadplegen van de wethouders, die voor 10 mei 1940 in functie waren geweest. De Plaatselijke adviesraad zag hierin zelfs aanleiding zich te beklagen bij de Nationale adviescommissie over de houding van de burgemeester. De Plaatselijke adviesraad trad slechts enkele malen in de openbaarheid. Onder auspiciën van de raad kwam de herdenking van de gevallenen op 26 juli 1945 in Dordrecht tot stand. Een andere activiteit was het verzorgen van een rubriek in de Dordtse dagbladen onder de titel Zij, die vielen ..., waarin levensbeschrijvingen van in de oorlog omgekomen Dordtenaren werden opgenomen. De beschrijvingen van de archieven van dit comité 'Herdenkingsdag van de gevallenen' en van de commissie 'Zij die vielen' zijn in deze inventaris opgenomen.