Parlementaire Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945

In 1947 werd er een parlementaire enquête ingesteld naar het regeringsbeleid in de periode 1940-1945. Aanleiding was het feit dat er in deze jaren geen Nederlandse volksvertegenwoordiging was geweest die controle had uitgeoefend over de regering. De enquête zou in die lacune kunnen voorzien. Het voorstel werd in november 1947 aangenomen en nog in datzelfde jaar zou de commissie worden samengesteld en aan het werk gaan. De commissie onderzocht een breed scala van onderwerpen: het militaire beleid, de neutraliteitspolitiek, vertrek van de regering en de eerste maanden in Londen (waaronder de problemen met D.J. de Geer), het financieel-economisch beleid, de geheime diensten, contacten met bezet Nederland (waaronder de leiding en voorlichting van ambtenaren in bezette gebieden en de contacten met het verzet), kabinetscrises, de voorbereiding van de terugkeer (de Staten-Generaal, het Militair Gezag en de Vertrouwensmannen), het beleid t.a.v. Nederlanders in het buitenland die hulp nodig hadden en Nederlands-Indië. De commissie heeft zeer bewust de relatie tussen koningin Wilhelmina en de regering buiten haar onderzoek gelaten, met als motief dat de koning(in) volgens de grondwet onschendbaar is en de ministers verantwoordelijk. Het werk van de commissie is gepubliceerd: Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945 ('s Gravenhage, SDU, 1949-1956), 8 delen in 19 banden. Het archief bevat veel van de originele stukken waarop deze publicatie is gebaseerd zoals de documentatie en de originele verslagen van de verhoren. Daarnaast is er veel materiaal waaruit men de werkwijze kan de commissie kan reconstrueren, zoals de notulen van vergaderingen, de ingekomen en uitgaande stukken, de regelmatige verslagen aan de Tweede Kamer, financiële stukken en stukken over de organisatie van de commissie.