Achterzijde van het Huis van Bewaring te Heerenveen, gebouwd in 1891.

Achterzijde van het Huis van Bewaring te Heerenveen, gebouwd in 1891. Het bevond zich achter het gerechtsgebouw in Huis Crackstate. Op 14 oktober 1944 kwam het Kommando zur besonderen Verwendung der Sicherheitspolizei und SD onder leiding van SS Hauptsturmführer Kronberger (zie ook afb 122481) naar Heerenveen. Vanaf dat moment werd het Huis van Bewaring een centrum van gruwelijkheden en onmenselijke behandelingen. Het Kommando bestond uit Duitsers, Oostenrijkers, Fransen, Hongaren, Belgen, een Pool en een Oekraïner. Volgens schattingen werden op het hoogtepunt van de arrestaties in februari en maart 1945, tussen de 200 en 300 mannen en vrouwen gevangen gehouden. Zo werden in een vijfpersoonscel eenmaal 33 mensen opgesloten. Het verzet heeft overwogen de gevangenen te bevrijden, maar de risico’s werden wegens de zware bewaking te groot geacht. Meer dan 60 mensen hebben Crackstate niet overleefd. Na de oorlog werd het Huis van Bewaring enige tijd gebruikt voor internering van NSB-ers. Later diende het als opslag voor materiaal van Gemeentewerken Heerenveen. Afgebroken in 1973 vanwege de uitbreiding van het gemeentehuis. In 1995 werd op de plek waar gevangenis ooit stond, een monument voor de slachtoffers onthuld.