Interview 03, Samuel Lerer, Sobibor Interviews 1983-1984

Samuel Lerer (Zolkiewka, 1 oktober 1922) was één van de eerste gevangenen in Sobibor. In mei 1942 werd de negentienjarige Samuel Lerer uit het Poolse Zolkiewa samen met zijn ouders, zijn drie broers en zijn zusje opgepakt en naar Sobibor overgebracht. Hij en zijn broers werden als Arbeitsjuden tewerkgesteld, de overige gezinsleden zijn direct na aankomst in het kamp door vergassing om het leven gebracht. Lerer werkte onder toezicht van een Oekraïense bewaker in de paardenstal, waar de rijpaarden van de kampcommandant stonden. Later moest hij de kippen verzorgen en eenden vet mesten voor SS’er Frenzel. In vergelijking met de meeste andere gevangenen had hij een zekere bewegingsvrijheid en kon zich soms zelfs met de paarden buiten het kamp begeven. Ook in het kamp zelf kon hij zich zowel in Lager I als II ophouden, voor zover dat voor zijn werk in de paardenstal nodig was. Toen hij nog als stalknecht werkte, hoefde Lerer niet regelmatig op de appèls te verschijnen. Lerer heeft verscheidene keren gezien hoe de beruchte SS’er Karl Frenzel gevangenen soms voor het minste geringste afranselde of om het leven bracht. Een andere vorm van terreur voor de tewerkgestelde gevangenen vormden de honden van de SS’ers. Lerer heeft meerdere keren gezien hoe de beesten mensen aanvielen. Na de opstand op 14 oktober 1943 vluchtte Lerer het bos in, zijn beide broers werden tijdens hun vluchtpoging doodgeschoten. Samen met andere vluchtelingen, onder wie Esther Raab (zie interview 10), verborg hij zich in de buurt van Chelm. Toen het Rode Leger naderde, gingen ze via Lublin en Stettin naar Berlijn. Hier herkenden hij en Raab in 1946 op straat de Gasmeister (bediener van de gasmotor) van Sobibor, Ernst Bauer, die zij bij de plaatselijke politie aangaven. Voor zijn misdaden werd Bauer door de rechtbank ter dood veroordeeld; na afschaffing van de doodstraf werd dit vonnis in 1971 in levenslange gevangenisstraf omgezet. Bauer overleed in 1980 in de gevangenis van Berlin-Tegel. Na enige tijd in Berlijn gewoond te hebben, emigreerde Lerer naar de Verenigde Staten. Het interview vond plaats in Hagen, 1983.