Interview 02 (Deel 1), bommen en habijten

De geïnterviewde maakt deel uit van de ervaringsgemeenschap van kloosterzusters (de Tilburgse Zusters van Liefde) die ondanks een gedeelde kloostercultuur (vaste dagorde en tijdstippen voor alles, vaste zwijguren en stipte gehoorzaamheid) in de verschillende huizen van de congregatie de oorlog verschillend hebben beleefd. Zuster Bernadette komt uit een Zuid-Limburgs mijnwerkersgezin en trad in 1938 in bij de Zusters van Liefde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte ze als leerling-verpleegster in het Elisabethziekenhuis in Tilburg, waar vanaf het uitbreken van de oorlog een groot deel door Duitsers werd ingenomen t.b.v. hun gewonden. Deel 1 00:00:49 - Introductie: naam, geboortedatum. 00:01:56 - Gezinsomstandigheden en jeugd. 00:04:36 - Roeping na in Heerlen gewerkt te hebben. 00:06:45 - Intrede in Tilburg. 00:07:53 - Het uitbreken van de oorlog; een patiënt voorspelde de komst van de Duitsers. 00:11:05 - De komst van de Duitsers in het ziekenhuis en de evacuatie van patiënten om plaats te maken voor gewonde militairen. 00:14:44 - De indeling van het ziekenhuis, dat voor het grootste deel door de Duitsers werd bezet. 00:16:30 - Beschrijving van de situatie in de kelders, waar men in geval van nood schuilde. Patiënten die konden lopen gingen ook naar de kelders, maar de Duitsers niet. 00:18:54 - De Duitsers in het ziekenhuis. Omdat zuster Bernadette Duits sprak ging ze deels in de spreekkamer werken, zodat ze meer contact met Duitse officieren had dan gewoon - zo moest ze ontbijt en middageten voor hen verzorgen. 00:23:57 - Een incident op de afdeling: de Duitse secretaresses waren niet tevreden met hun ontbijt, maar werden door een Duitse officier weggestuurd. 00:29:18 - Het contact met de Duitsers op de ziekenzalen. 00:32:29 - Een vraag over persoonlijk gesprekken met Duitsers. Zuster Bernadette had die eigenlijk niet; daar werd ook voor gewaarschuwd. Ook beschrijft ze een incident met een Nederlandse functionaris die de kerkklok van het ziekenhuis mee wilde nemen om om te smelten; zuster Bernadette wist dit te voorkomen door de man te overtuigen dat de klok te klein was om van nut te zijn. 00:37:11 - Duitse tekens in en voor het ziekenhuis. Zuster Bernadette kan zich geen swastika symbolen herinneren; wel waren er portretten van Hitler op de Duitse afdelingen. 00:38:24 - Vragen over onderduikers. Die waren er wel, maar zuster Bernadette had er zelf niet veel mee te maken. Einde deel 1 Deel 2 00:00:36 - Zuster Bernadette vertelt waarom ze haar kloosternaam gekozen heeft. 00:01:48 - Het interview gaat verder over onderduikers, o.a. het aantal en hun achtergrond ervan. Ook vertelt ze over de manieren waarop de Duitsers probeerden onderduikers te vinden in het ziekenhuis. 00:04:23 - Het ziekenhuis was met het rode kruis gemarkeerd, om oorlogsschade te voorkomen. 00:05:16 - De meeste Duitsers in het ziekenhuis waren bang of kwaad over de oorlog. Ze vertelt over een incident toen ze bij de keel gegrepen werd door een getraumatiseerde soldaat. 00:08:38 - De werkverdeling van de zusters. Een incident waarbij een zuster werd afgevoerd naar Breda komt ter sprake. 00:10:07 - De gebruikelijke dagorde. 00:14:40 - Het gebedsleven in de oorlog en de aanwezigheid van priesters onder de Duitsers, die ook gewoon in de kapel kwamen (maar niet de mis deden). 00:16:07 - Hoewel het silentium werd gehandhaafd tijdens het eten, was er toch tijd om met andere zusters te praten, o.a. over de oorlog. 00:19:16 - Het overlijden van haar moeder, waar ze, door de strenge kloosterregels, niet bij kon zijn. 00:20:18 - Het contact met familie tijdens de oorlog. Via de telefoon en bezoeken kon dit doorgaan. 00:23:06 - De moeder overste van het klooster hield veel voorraden achter, en kon zo veel mensen (waaronder familie van kloosterzusters) van voedsel voorzien. 00:25:31 - Het overlijden van de moeder overste tijdens de oorlog; de Duitsers wilden graag bij haar begrafenis zijn, maar de zusters wisten dit te voorkomen. 00:27:26 - De nieuwe moeder overste komt aan bod, evenals Dolle Dinsdag, toen de Duitsers Tilburg evacueerden. 00:28:53 - Vragen over de voedselsituatie in het klooster. Honger was er niet echt. 00:31:49 - Bezoeken van eminente personen aan het ziekenhuis. Zuster Bernadette vertelt vooral over het bezoek van koningin Juliana, maar kan zich van de visites van Himmler en Seyss-Inquart niet veel meer herinneren. Einde deel 2 Deel 3 00:00:29 - De tijd direct na het vertrek van de Duitsers. Voedsel en en andere voorraden waren nog steeds schaars, maar de tekorten bleven beperkt. 00:05:35 - De professie van zuster Bernadette in 1942. Deze ceremonie was veel soberder dan gebruikelijk en de verwarming in het moederhuis was gebrekkig. 00:10:07 - De weg van het ziekenhuis naar het moederhuis, allebei in Tilburg. Van de oorlog was langs de weg niet veel te zien. 00:11:09 - Verduistering van het ziekenhuis. 00:11:26 - De verwarming van het ziekenhuis. 00:12:33 - De bevrijding op 5 mei werd door de zusters gevierd; men ging hierbij ook de straat op. 00:14:07 - Het uitbreken van de oorlog; het verhaal van de voorspellende patiënt uit deel een komt weer ter sprake. 00:15:00 - Na de Duitse evacuatie kwamen er nog lang V1 raketten over. 00:17:35 - Onderduikers en het sein om ze te waarschuwen. 00:21:11 - De invloed van de oorlog op de geloofsbeleving van zuster Bernadette en de manier waarop ze bad. 00:24:27 - Bidden met Duitse patiënten. 00:26:55 - De invloed van haar eigen opvoeding op haar geloof, de afname van kloosterzusters vandaag de dag. 00:30:13 - Zuster Bernadette vertelt over de voor haar meest aangrijpende gebeurtenissen in de oorlog: het lot van de zieke Duitse soldaten met Dolle Dinsdag, de V1 raketten, de constante angst, meeleven met andere gebieden die door de oorlog getroffen werden. 00:33:52 - NSB'ers en de deportatie van zuster Bernadette's broer komen ter sprake. 00:36:59 - Afsluiting.