Archief van G.J. van der Veen.

Archief van G.J. van der Veen. Gerrit Jan (Gerrit) van der Veen, geboren Amsterdam 26 november 1902 – overleden Overveen 10 juni 1944. Verzetsnaam Frits, naast namen die met zijn vermommingen samenhangen, zoals Bolhoed. Gehuwd met Louise Adriana (Louise) van der Chijs (1909-1997). Uit dit huwelijk komen twee dochters voort, Louise (Loukie, 1933) en Gerda (1935). Ook verwekt hij een zoon bij Gustave (Guusje) Rübsaam, Gerrit-Jan Wolffensperger (1944). Gerrit van der Veen komt voort uit een Amsterdams middenstandsmilieu. Als kind bewijst hij graag zijn dapperheid, wellicht omdat hij klein van stuk is. Hij wordt opgeleid tot werktuigkundig ingenieur, waarmee hij zijn organisatievermogen en precisie oefent. Hij werkt op Curaçao, wanneer hij vrijwel alleen een gevaarlijke brand op een olietanker blust. Als beloning kiest hij een opleiding beeldhouwen aan de Rijksacademie. In de periode 1931-1942 vindt hij als beeldhouwer een bestaan. Hij werkt overwegend in een naturalistische stijl en specialiseert zich in het kinderportret. Een opdracht bij de firma Enschedé, drukkerij van waardepapieren, brengt hem in contact met het vervalsen. Hij duikt onder nadat hij een manifestatie tegen de Kultuurkamer heeft georganiseerd (medio 1942). Hij is oprichter van de Persoonsbewijzencentrale, mede-oprichter van ‘De Vrije Kunstenaar’ en maakt een tijdlang deel uit van de Raad van Verzet. Zo werkte hij als initiator en organisator in een wijdverbreid verzetsnetwerk. Van der Veen gaat over tot gewapend verzet: sabotages en overvallen waarmee de administratie van de bezetter worden ontregeld. De belangrijkste aanslag is die op het Amsterdamse Bevolkingsregister, 27 maart 1943. Hij raakt gewond bij een mislukte poging om verzetslieden uit de Amsterdamse Weteringschansgevangenis te bevrijden en wordt gearresteerd. Na een proces, waarover geen details bekend zijn, wordt Gerrit Jan van der Veen met anderen in de duinen van Overveen geëxecuteerd. Van der Veen krijgt postuum veel eerbetoon. Er zijn straten naar hem vernoemd, waaronder de Euterpestraat in Amsterdam (1945). Hier was het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst gevestigd, in het tegenwoordige Gerrit Jan van der Veen-college. Een jaar later wordt hem het Verzetskruis toegekend. In hetzelfde jaar wordt ter ere van hem de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 opgericht en verschijnt ‘Een doodgewone held’ van A. Helman. Het Monument voor het Kunstenaarsverzet krijgt een strofe uit zijn: ‘Wat doe jij (…)’ mee (Amsterdam, 1973). In 2003 ontvangt Van der Veen de Yad Vashem onderscheiding. In het archief zit zijn correspondentie en die van zijn vrouw en dochters. Gerda en Loukie van der Veen schrijven hun ouders vanuit het Gooi. Er wordt intensief naar hen gezocht, zodat ze in verband met hun veiligheid op steeds wisselende adressen worden ondergebracht. In het archief bevindt zich ook authentiek fotomateriaal uit de verschillende levensfases: gezin en jeugd, ingenieursopleiding, Curaçao, academietijd, praktijk als beeldhouwer, herdenkingen, naast portretten van hemzelf en zijn naasten. Deze foto’s zijn deels gepubliceerd in Helman 1946 en van Ommeren en Scherphuis 1988. Voorts artikelen uit dagbladen en tijdschriften, waaronder de officiële bekendmaking van zijn overlijden en berichten over zijn herbegrafenis en de mijlpalen in zijn herdenking.