Getuigen Verhalen, Reis van de Razzia, interview met Henk Bast

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’. Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk". Henk Bast Tijdens de razzia hoorde Henk dat een vriendje was ondergedoken tussen twee kasten op de overloop. Henk is wel meegegaan, omdat hij vreesde dat zijn zussen of ouders gestraft zouden worden. Henk kwam in een stal in Wolfheze terecht waar een vreemde lucht hing. Het bleek een dood paard te zijn, wat tijdens de luchtlanding door de Amerikanen of Canadezen gedood was en daar was blijven liggen vanaf september 1944. In de bomen hingen nog drie gedode parachutisten. Henk wilde hen uit de boom halen, maar dat werd niet toegestaan. In de bossen waren ook graven van de gevallenen. In Wolfheze moesten loopgraven gemaakt worden in de bevroren grond. In de zijkanten werden palen aangebracht, die werden vastgemaakt met koperdraad. Als er even geen toezicht was, maakte Henk samen met zijn maten de draadjes weer los. Het eten werd slecht en een man uit het gezelschap stelde voor om te ontsnappen op 1 maart. In de vroege ochtend zijn ze met een klein gezelschap vetrokken, mogelijk door een mijnenveld, maar ze kwamen geen bordje tegen. Na een tocht vol avonturen kwan Henk in Rotterdam aan. Zijn ouders hebben hem, zo goed en zo kwaad als ze konden, ontsmet van luizen. Veertien dagen later kwamen de overgebleven eitjes echter uit en werd Henk zodanig overvallen door de luizen dat hij huilend wakker werd. Veel later, toen Henk ongeveer 60 jaar oud was, kreeg hij last van de ervaringen die hij tijdens de razzia had opgedaan. Op zijn werk kreeg hij te maken met een chaotische situatie, waardoor hij overstuur raakte. “Toen kwam die troep tevoorschijn waar wij in gelopen hebben. Het niet begrijpen van elkaar, het niet weten wat er gaat gebeuren, het grote onbekende gebied”, aldus Henk Bast.