grafzerken

De vooroorlogse kerk telde twee hardstenen grafzerken, die beide de Tweede Wereldoorlog overleefden. In de nieuwe Sint-Lambertuskerk kreeg de ene zerk een plaats in het atrium, de andere in de kerk zelf. Op de binnenplaats van het atrium ligt de verweerde en slecht leesbare vroeg zeventiende-eeuwse grafzerk van Loef van der Kloot en zijn echtgenote Margreta van Nyenhuys. Loef van der Kloot was schepen en overleed in 1602; zijn echtgenote in 1615. De enige decoratie van de zerk bestaat uit het alliantiewapen. De tweede grafzerk is die van kasteelheer Johan van Wittenhorst (omstreeks 1490-1569) en diens echtgenote Josina van Wees (omstreeks 1497-1572). De in de zuidelijke binnenmuur van de zuidwestelijke kapel ingemetselde zerk bevat een inscriptie met de volgende tekst: Anno 1569 den 3 Julii starf: / Iohan van Wittenhorst Heer / zuder horst Coet Mat Raet en / drost des slantz van kessel / Ende Iosina van weess sin / ehge huis frou starf Anno 1572 den 27 dach Novembr. Op de grafzerk zijn beide echtelieden frontaal weergegeven. Johan is afgebeeld als ridder in harnas met achter en naast hem zijn pantserhandschoenen (links) en zijn zwaard en vizierhelm (rechts). Josina draagt een lang gewaad. In tegenstelling tot Johan is haar hoofd bedekt. Beiden bidden met gevouwen handen voor de borst. Achter hun hoofden bevinden zich twee kussens die met elkaar zijn verbonden door een cherubijntje. Het echtpaar Van Wittenhorst-van Wees is afgebeeld vóór een klassieke tempel of nis die tot in de kleinste details de kenmerken vertoont van de Ionische stijl. De top van de gevel gaat deels schuil achter een rijkelijk versierd zogeheten alliantiewapen. Hierin zijn de wapens van de families Van Wittenhorst en Van Wees gecombineerd, iets wat in de zestiende en zeventiende eeuw regelmatig gebeurde. Zowel ter linker- als ter rechterzijde van de beide zuilen zijn vier kwartierwapens te zien die door middel van een koord met elkaar zijn verbonden. De wapens rechts verwijzen naar de voorouders van Johan; de wapens links naar die van zijn echtgenote. Ook deze wijze van verbeelding was gangbaar in zestiende- en zeventiende-eeuws West-Europa. Dat Johan en Josina op de grafzerk zijn afgebeeld maakt de zerk nog niet uniek. In de middeleeuwen was het niet ongebruikelijk overledenen, zowel edellieden als geestelijken, op deze manier te vereeuwigen. De zerk staat wel aan het einde van de traditie van figuurzerken voor belangrijke personen: na de reformatie wonnen wapenzerken, inscriptiezerken en zerken met een combinatie van wapen en inscriptie terrein en liep het aantal figuurzerken sterk terug. Gesuggereerd is wel dat in het geval van Johan en Josina sprake was van een bewuste keuze voor een figuurzerk als uiting van hun verbondenheid met de oude traditionele waarden. Over de naam van de vervaardiger van het grafmonument valt met geen mogelijkheid iets te zeggen. Hij was in elk geval bijzonder stijlvast: de zerk ademt een strikt maniëristische (late renaissance) stijl.