Zilveren broche

Navajo zilver. In de periode van 1850-1860 leerden de Navajos ijzer- en kopersmeedwerk van Spaanse en Mexicaanse smeden. In 1863 werden de Navajos militair verslagen door het Amerikaans leger onder leiding van Kit Carson en werden zij gedeporteerd naar Bosque Redondo in New Mexico. Daar werd het smeedambacht verder ontwikkeld. In 1868 kregen zij toestemming om naar hun moederland terug te keren, waar een aantal van hen zich toelegde op het smeden van zilver. Vele technieken werden toegepast, waaronder het knippen, graveren, hameren, stempelen (embos-sing) en gieten. Dat leidde tot een gevarieerde productie waarbij vooral het smeden van zilveren sieraden vele uitdrukkingsmoge-lijkheden voor Indiaanse kunstenaars bood. Het zilverwerk werd verder verfraaid met halfedelstenen waaronder de veel gebruik-te turkoois, een steen waaraan mystieke kracht wordt toege-kend. Decoratieve en vormelementen van Spaans-Mexicaanse oorsprong werden vaak overgenomen, evenals elementen van Plains Indianen, waaronder het kruis, de zon en bloemmotieven. Halssieraden werden traditioneel reeds gedragen en werden nu van zilver gemaakt. Dat gold ook voor de "jaclas" of oorringen die soms aan halskettin-gen werden bevestigd en tot meer com-plexe sieraden leidde. Rechthoekige en ovale zilveren platen en geknipt en uitgehamerd (zogenaamde "conchas") werden van deco-raties voorzien waarna zij bevestigd werden op leren heuprie-men als decoratie en/of gesp. Navajos begonnen na hun terugkeer op het reservaat te eisen dat zij in zilvergeld werden uitbetaald voor het land dat zij verloren hadden en de diensten die zij aan het gouvern-ment verleenden. Dat gebeurde in Mexicaanse pesos en Amerikaanse dollars die vervol-gens vaak tot sieraden werden verwerkt, meestal met zelf vervaardigde gereedschappen. Toen het gebruik van zilvergeld steeds minder werd, leverden handelaren plakken zilver van een "ounce". Sieraden werden gewaardeerde handelsartikelen zowel binnen de stam als in het ruilverkeer met naburige stammen. Veel Navajos belegden hun geld ook in zilveren sieraden. Dit kapitaal was gemak-kelijk mee te dragen en een uiterlijk teken van rijkdom en prestige. Ook konden de sieraden worden ingewisseld bij de handelsposten op en rond de reservaten waar de zilveren voorwerpen als onderpand of krediet werden aangenomen of als de betaling van westerse goederen. Feitelijke afbetaling van pand vond vaak plaats in de vorm van wol of schapen, waarna de Indianen hun sieraden terug kregen. Binnen sommige families werd op deze wijze een waardevol bezit aan antieke zilveren sieraden in de loop der decennia opgebouwd. De federale regering stelde een tijd lang de noodzakelijke werktuigen voor de zilverbe-werking ter beschikking omdat een aantal Navajos op deze wijze weer in hun eigen onderhoud konden gaan voorzien. Het handwerk werd als huisindustrie uitgeoefend en in vele hogans (Navajo hutten) trof men een aambeeld aan en een tafel met werktuigen van de siersmid. Vaak waren meerdere gezinsleden betrokken bij dit werk. In het algemeen werd de vakkennis van vader op zoon en van oom op neef overgedragen. Zilver werd niet alleen bewerkt, ook werden zilveren sieraden gegoten in met de hand uitgesneden vor-men van vulkanische tufsteen. De handelsposten gingen de zilver- en turquoisevoorziening en de verkoop van werktuigen domineren. Sieraden werden aange-kocht of in krediet omgezet om vervolgens verkocht te worden aan verzamelaars en toeristen die in steeds grotere getale het Zuidwesten bezochten. Op verzoek van eigenaren van handelsposten werden sieraden aan de smaak van blanke klanten aangepast, onder meer door de productie van minder zware sieraden. Aanvankelijk werden sieraden door Indianen op spoorwegstations aan reizi-gers verkocht of aan de vertegenwoordigers van hotels die ook souvenirshops binnen hun muren exploiteerden. Deze markt breidde zich in het begin van de twintigste eeuw snel uit en leidde, zij het op bescheiden schaal, reeds tot deels machina-le productie van zilverwerk. In de bezoekers-centra van natuur-reservaten werden Indiaanse sieraden verkocht onder de garan-tie dat het handwerk betrof, een maatregel van de federale overheid ter bescherming van het traditionele Indiaanse am-bacht. Kort voor de Tweede Wereldoorlog bevorderde de Indian Arts and Crafts Board de vervaar-diging, kwaliteit en verkoop van Indi-aans zilverwerk. Een kwaliteitskeurmerk "U.S. Navajo" werd ingevoerd. De commercialisering van de productie als gevolg van het toerisme leidde na de Tweede Wereldoorlog tot de inrichting van werkplaatsen waar meerdere handwerkslieden zilveren sieraden voor de toeristenmarkt produceerden. Ook werden halffabrikaten machinaal geproduceerd op stempel- en stansmachines waarna verdere bewerking met de hand volgde. Niet-traditionele decoratieve elementen werden opgenomen. Ook werden nieuwe producten in zilver uitgevoerd waarnaar vraag is: tabaks- en sigarettendozen, kammen en briefopeners. Vanwe-ge de hogere opbrengst maakten een aantal Navajo vrouwen de overstap van het weven van dekens naar zilversmeedwerk. De markt voor Indiaanse zilveren sieraden trok in de loop der tijd ook niet-Indiaanse concurrenten aan. Blanke zilversmeden begonnen sieraden te maken in Indiaanse stijl en in Japan werden Navajo sieraden gecopieerd en geëxporteerd. Daarnaast bleef echter ook traditioneel en modern handwerk voortbestaan, vooral als gevolg van de vraag naar kwaliteitsproducten door rijke klan-ten en verzamelaars, alsmede door de instelling van jaarlijkse prijzen door instellingen, vaak musea, voor de mooiste sieraden. Indiaanse kunstenaars experimenteren met nieuwe vormen, materialen en technieken en maken objecten die deels in antropologische en kunsthistorische musea en particuliere verzamelingen terecht komen. Grondslag voor de vervaardiging van traditionele zilveren sieraden door de Navajos is het begrip "hozhro", vaak vertaald als "schoonheid", dat in hun levensfilosofie een centrale plaats inneemt. Het is niet alleen een esthetische dimensie maar vooral een inhoudelijke in de zin dat het concept de betekenis heeft van harmonie, vruchtbaarheid, leven, gezond-heid, samenwerking en geluk, kortom, alles wat goed is. De kleuren van de toegepaste halfstenen hebben ook symbolische betekenis en worden geassocieerd met de vier windrichtingen. Navajos trachten een evenwicht te bereiken tussen het in het sieraad verwerkt zilver en turkoois en maken mede daardoor robuust uitziende sieraden. De datering van Navajo sieraden is moeilijk omdat typen een grote mate van continuïteit kennen en stempels vaak generaties lang worden gebruikt en binnen families worden geërfd. (PH, 1999) The Butterfly button Euro- American traders often referred to a Navajo design consisting of a center element flanked by two radiating wings as a butterfly button The term butterfly is a western association and the form does not carry this connotation among the Navajo-tribe. The button was often worn on a dress and could be seen as a decoration on a belt. Sometimes it could also be seen on a ring or a bracelet Pins could also be shaped like butterflies. This particular example dates from 1910 and was probably hammered out. Buttons Buttons and pins all served to decorate clothing and where among the first objects that early silversmiths made. Buttons were not commonly used as fasteners in the early period of silver work. Small decorative buttons were made by pounding a dime or by stamping a small silver disk Buttons were usually attached to pants, blouses, pouches, bridles and other items by means of a loops soldered onto the back. Rows of buttons might even outline pouch straps. Or might also be used to decorate collar cuffs and seams of blouses . By the end of the nineteenth century, small buttons were often fluted with a file or stamped.