Akta miasta Wyszogrodu

I.-III. not relevant [1862-1934] IV. Zarząd Miejski m. Wyszogrodu l. 1934-1939 [1945]: 1. Dział Ogólno-Organizacyjny l. 1934-1939 [1940] (sygn. od 172 do 200): protokoły posiedzeń Zarządu, Komisji Sanitarnej i Gminnej Komisji Rewizyjnej, wybory, okólniki i rozporządzenia władz nadrzędnych, obchody świąt i rocznic; 2. Ddział Administracyjny l. 1934-1939 (sygn. od 201 do 254): aprowizacja, cenniki artykułów żywnościowych, walka z drożyzną, sprawy włóczęgostwa, bezpieczeństwo i porządek publiczny, sprawy karno-administracyjne, ewidencja i kontrola ludności, sprawy budowlane i odbudowy, projekty budynków mieszkalnych i gospodarczych, świadczenia na rzecz wojska, sprawy przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego; 3. Dział Gospodarki Gminnej l. 1934-1939 (sygn. od 255 do 268): opieka społeczna, sprawy inwalidzkie, bezrobocia, ubezpieczeń społecznych, stan sanitarny miasta, sprawy weterynaryjne i hodowli; 4. Dział Finansowo-Budżetowy l. [1933] 1934-1939 [1945] (sygn. od 269 do 315): budżet, sprawozdania rachunkowe, sprawy ubezpieczeń domów od ognia, konfiskaty, wymiar i pobór podatków, sprawy oddłużania miasta, kredyty komunalne. V. Okres okupacji l. 1940-1941 (sygn. od 316 do 317 oraz sygn. 448): projekty kina w Wyszogrodzie, księga wydatków i dochodów budżetowych (vide też sygn. 309 – księga kasowa z l. 1939-1941). VI. Miejska Rada Narodowa w Wyszogrodzie, Komisje, Komitety l. 1945-1950 (sygn. od 318 do 326): protokoły posiedzeń Rady, jej Prezydium i komisji, akta Miejskiej Komisji Obywatelskiej Daniny Narodowej i Miejskiego Komitetu Obywatelskiego Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju, zał. plakaty i obwieszczenia. VII. Zarząd Miejski w Wyszogrodzie l. 1945-1950: 1. Dział Ogólno-Organizacyjny/Ogólno-Administracyjny l. 1945-1949 (sygn. od 327 do 343): sprawy organizacyjne, wyborów, osobowe pracowników, protokoły kontroli, gospodarka nieruchomościami - protokoły przekazania; 2. Dział Gospodarki Gminnej l. 1945-1949 (sygn. od 344 do 359): drogi i place publiczne, sprawy zakładów przemysłowych i handlowych, wykazy szkód wojennych, sprawy rolnictwa, świadczeń rzeczowych, gospodarstw poniemieckich; 3. Dział Administracji Społecznej l. 1945-1950 (sygn. od 360 do 376): sprawy zdrowia publicznego, stan sanitarny miasta, opieka społeczna, sprawy oświaty, kultury i sztuki, gospodarka lokalowo-mieszkaniowa; 4. Dział Finansowo-Budżetowy l. 1945- 1950 (sygn. od 377 do 420): budżet, sprawozdania rachunkowe, dochody i wydatki, kredyty komunalne, zapomogi, dotacje, księgi biercze podatku; 5. Dział Aprowizacji l. 1945-1948 (sygn. od 421 do 424): zaopatrzenie ludności i wojska w żywność i materiały tekstylne, zapotrzebowanie na zasiewy; 6. Dział Administracji Poruczonej l. 1945-1950 (sygn. od 425 do 439 oraz od 441 do 446 oraz od 449 do 450) - w 2009 r. sygn. 440 przesunięto do zespołu nr 125 - Akta gminy Dobrzyków: sprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego, rejestracja szkód wojennych – imienne kwestionariusze, sprawy ludności niemieckiej, sprawy sądowe, ewidencja i kontrola ruchu ludności, sprawy budowlane i odbudowy, sprawy wojskowe. Wyszogród należy do najstarszych miast mazowieckich. Miasto było wprawdzie lokowane w 1398 r., lecz pierwsza wiadomość o nim w tzw. falsyfikacie mogileńskim pochodzi już z 1065 r. Od XV w. Wyszogród stał się najważniejszym ośrodkiem sukiennictwa na Mazowszu. Największy rozwój miasta przypadł na XV/XVI w. Upadek pomyślnie rozwijającego się ośrodka spowodowały wojny szwedzkie i osiemnastowieczne klęski żywiołowe. Od 1816 r. miasto zostało włączone do powiatu płockiego. Pewne ożywienie gospodarcze nastąpiło w I połowie XIX w., wskutek rozwoju rzemiosła i handlu zbożem. W okresie międzywojennym odnotowano znaczny przyrost ludności. Druga wojna światowa przyniosła ogromne straty biologiczne (60 % mieszkańców) i materialne (52 % budynków). Podstawą działania władz miejskich po odzyskaniu niepodległości była tymczasowa ustawa o samorządzie miejskim z 4 lutego 1919 r. Już w listopadzie 1918 r. po opuszczeniu Wyszogrodu przez Niemców, utworzono Radę Miejską, która na swym pierwszym posiedzeniu w dn. 17.11.1918 r. powołała Komisję Sanitarną (m.in. do walki z cholerą) i Likwidacyjną. W następnych latach powołano przy Radzie także Komisje: Mieszkaniową, Budowy Remizy, Weterynaryjną, Aprowizacyjną, Podatkową, Daninową, Przeciwalkoholową, Rewizyjną, Finansowo-Budżetową, Budowlaną, Społeczną, Rozbudowy Miasta oraz Komisję ds. Cen. Do zakresu działania gminy miejskiej należało: zarządzanie majątkiem gminy, jej dochodami i wydatkami, aprowizacja, budowa i utrzymanie dróg, mostów, ulic i placów, zakładanie i utrzymanie środków komunikacji, urządzeń wodociągowych i kanalizacji, oświetlenia, opieka nad ubogimi, utrzymanie zakładów dobroczynnych, ochrona zdrowia publicznego, popieranie przemysłu i handlu, opieka nad oświatą i kulturą. W sprawach należących do zakresu działania gminy organem uchwałodawczym i kontrolującym była Rada Miejska. Do jej kompetencji należało: ustanawianie zasad zarządzania i użytkowania majątkiem gminy, nabywanie i sprzedaż nieruchomości, uchwalanie budżetu, opłat i podatków, pożyczek, zatwierdzanie planów rozbudowy miasta, kontrolowanie działalności zarządu miejskiego, wybieranie członków Magistratu i Prezydium Rady. Organem wykonawczym i zarządzającym był Magistrat, który składał się z burmistrza, jego zastępców i ławników, wybieranych na 3 lata. Burmistrz był jego kierownikiem i przedstawicielem oraz zarządzał miejscową policją. Do czynności Magistratu należało: wykonywanie uchwał Rady Miejskiej, zarządzanie majątkiem miejskim, prowadzenie przedsiębiorstw miejskich, sporządzanie projektów budżetów, sprawozdań finansowych, ustalanie wymiaru podatków i powinności gminnych, mianowanie i zwalnianie pracowników miejskich. Nadzór nad miastem w pierwszej instancji w tym okresie sprawował Wydział Powiatowy w Płocku. Ustawa z 1933 r. zmieniła nazwę Magistrat na Zarząd Miejski oraz ustanowiła burmistrza przełożonym gminy miejskiej. Tak zorganizowane władze miejskie istniały do 1939 r. W latach okupacji hitlerowskiej ustała działalność samorządu, na czele miasta stał burmistrz komisaryczny, którego działalność ograniczała się do wykonywania poleceń niemieckich władz okupacyjnych. Po wyzwoleniu na mocy ustawy z 11.09.1944 r. i z 14.01.1946 r. oraz dekretu PKWN z 23.11.1944 r. organem przedstawicielskim i organem władzy państwowej w mieście została Miejska Rada Narodowa w Wyszogrodzie, której zebranie organizacyjne odbyło się 26 lutego 1945 r. Jej organem wykonawczym był powołany w tym samym dniu Zarząd Miejski w Wyszogrodzie na czele z burmistrzem, wybieranym przez Radę, a zatwierdzanym przez Urząd Wojewódzki. Uchwałą Rady Państwa o powołaniu jednolitej władzy państwowej z dn. 20.03.1950 r. zlikwidowano Zarząd Miejski w Wyszogrodzie, a jego dotychczasowy zakres właściwości przejęło Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Wyszogrodzie. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Cz. Gąska, Płock 1975]