Prezydium Policji w Szczecinie

I. Materiały aktowe 158 j.a. (1,90 m.b.): 1. Wydział Prezydialny 1852-1945; sygn. 1-52; 52 j.a. - zarządzenia policyjne, sprawy organizacyjne, dyscyplinarne, szkoleniowe, paszportowe i graniczne, zmiany nazwisk, roczniki biuletynów służbowych wydawanych przez gestapo i policję związane ze sprawami organizacyjnymi. 2. Urząd ds. Cudzoziemców 1926-1945; sygn. 53-123; 71 j.a. - sprawy personalne urzędników, upoważnienia do korzystania ze środków lokomocji w Szczecinie, fragmentaryczne dane o obozach w których przebywali robotnicy przymusowi, przepisy regulujące nadzór nad robotnikami przymusowymi, zbiór afiszów o wyrokach śmierci wydawanych przez sądy specjalne. 3. Policja kryminalna 1922-1945; sygn. 124-158; 35 j.a. - sprawy organizacyjne policji kryminalnej, policja portowa, morderstwa i samobójstwa podczas II wojny światowej, zwalczanie pokątnego przerywania ciąży, handel narkotykami, pożary, nadzór nad życiem społeczno-kulturalnym miasta. II. Kartoteka cudzoziemców rejestrowanych przez Wydział ds. Obcokrajowców Prezydium Policji w Szczecinie (Polizeipräsident in Stettin-Ausländeramt) 84342 j.a - są to akta osobowe, "kartoteki" i "teczki osobowe" cudzoziemskich pracowników przymusowych zatrudnionych w przemyśle i zakładach usługowych w Szczecinie, Policach oraz w rolnictwie na obrzeżach Szczecina i w powiecie Kamień Pomorski (Cammin i/P.). Treści dokumentów umożliwia również lokalizację miejsc obozów zbiorowego zakwaterowania pracowników przymusowych, miejsc deportacji, struktury wieku i innych danych demograficznych. W grupie zachowały się jednostki umożliwiające imienną identyfikację pracowników przymusowych następujących narodowości: Polacy, Francuzi, Ukraińcy i Rosjanie, Belgowie, Włosi, Łotysze, Czesi i Słowacy, Jugosłowianie, Holendrzy, Duńczycy, Szwedzi, Litwini, Rumuni, Węgrzy, oraz mniejsze ilości innych narodowości. III. Kartoteka ludności żydowskiej - 1781 kartotek (0,75 m.b.). Współczesne pojęcie policji pojawia się w Prusach pod koniec XVIII w. w wydanym przez króla Fryderyka Wilhelma II w 1794 r. Pruskim Powszechnym Prawie Krajowym (Das Allgemeine Landgericht). Została wówczas precyzyjnie określona rola policji w państwie. W myśl tegoż prawa policja miała być instytucją niezbędną do utrzymania spokoju, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. Podlegała ona władzom administracyjnym i była ich organem wykonawczym. Taki stan prawny policji przetrwał do czasu reform administracyjnych Steina i Hardenberga. Postanowienia reformy podporządkowywały policję odrębnym organom władzy państwowej. Założono wówczas, że policja jest wyłączną domeną państwa, a nadzór nad nią sprawują odrębne, specjalnie powołane do tego celu organy administracji państwowej. W niektórych przypadkach nadzór ten był zlecany władzom miejscowym, które wykonywały go w imieniu państwa. Dotyczyło to głównie miejscowości małych do 10 tys. mieszkańców. W dużych miastach, będących siedzibami rejencji lub centrami okręgów przemysłowych tworzono prezydia policji. Po 1850 r. wprowadzono bardzo istotne zmiany w zakresie kompetencji policji oraz budowy jej wewnętrznej struktury. Wyodrębniono wówczas policję kryminalną, porządkową i administracyjną. Taki układ strukturalny i kompetencyjny ze zmianami w znowelizowanej ustawie z 1 VI 1931 r. zachowała policja do roku 1933 (dojście Hitlera do władzy). Na mocy ustawy z 26 IV 1933 r. utworzono w Prusach Urząd Tajnej Policji Państwowej (Geheimes Staatspolizeiamt). Po objęciu kierownictwa tego urzędu przez premiera Hermana Göringa nastąpiło przekształcenie wspomnianej instytucji w samodzielny ośrodek administracji policyjnej, niezależny od MSW Prus. Na podstawie rozporządzenia Göringa z 14 III 1934 r. utworzono terenowe placówki policji (Staatspolizeistellen), podległe pruskiej centrali Gestapo, niezależne od władz poszczególnych rejencji i związanych z nimi państwowych urzędów policyjnych. Dekret Adolfa Hitlera z 17 III 1936 r. oddawał władzę nad całą policją w ręce Heinricha Himmlera, który od 28 VIII 1936 r. wprowadził we wszystkich krajach Rzeszy formy organizacyjne pruskiego Gestapo (urzędy Staatspolizeileitstellen i Staatspolizeistellen). Szefowie urzędów Gestapo w krajach związkowych (Staatspolizeileitstellen) mieli pełnię władzy politycznej. Władzą centralną Gestapo był berliński Geheimes Staatspolizeiamt. 16 VI 1936 r. został on połączony z Głównym Urzędem Policji Kryminalnej w jeden ośrodek pod nazwą Główny Urząd Bezpieczeństwa (Hauptamt Sicherheitspolizei), następnie w wyniku jego fuzji z Głównym Urzędem Bezpieczeństwa SS w 27 IX 1939 r. powstał Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt - RSHA). Prezydium Policji w Szczecinie działało w latach 1809-1945. Prezydent policji był niezależny od władz prowincji i rejencji oraz podlegał bezpośrednio ministrowi spraw wewnętrznych. AP w Szczecinie przejęło akta policji w dwóch akcesjach w latach 1935 i 1940, które w okresie II wojny światowej ewakuowano do Ralswick na Rugii i obecnie znajdują się one w Landesarchiv w Greifswaldzie. Materiały znajdujące się obecnie w AP w Szczecinie znajdowały się w registraturze urzędu i zostały przejęte z MSW w 1957 r. (głównie akta osobowe w ilości ok. 55 tys. j.a.).