Mesch, bevrijdingsmonument

Het bevrijdingsmonument herinnert de inwoners van Mesch (gemeente Eijsden-Margraten) aan de bevrijding van hun dorp door de Amerikaanse 'Old Hickory' divisie op 12 september 1944. In de ochtend van 12 september 1944 bewoog een vooruitgeschoven Amerikaanse legereenheid zich behoedzaam door de berm van de verbindingsweg tussen Moelingen en 's Gravenvoeren. De eenheid was een deel van de A-compagnie van het 117de regiment infanterie, een onderdeel van de 30ste divisie, bijgenaamd 'Old Hickory'. Toen de geallieerden in een bocht plotseling oog in oog stonden met een stafwagen van de bezetter, ontstond er een vuurgevecht. De Duitse chauffeur werd dodelijk getroffen en de officier naast hem raakte zwaar gewond. De op de achterbank wegduikende generaal Schmidt bleef ongedeerd, maar werd op zijn vlucht door een bietenveld in zijn heup getroffen. Al kruipend zag hij kans een Duitse stelling bij Mesch te bereiken. De Amerikanen verlieten de weg en achtervolgden de vluchteling heuvelopwaarts. Een aantal Duitse militairen openden vanuit schuttersputten het vuur. Desondanks werden zij toch overmeesterd door de Amerikanen. Tijdens deze actie overschreden de Amerikanen de Belgisch-Nederlandse grens. Na een voorspoedige opmars door Noord-Frankrijk en België waren de geallieerde bevrijders op Nederlandse bodem aangeland. Hiermee werd Mesch het eerste bevrijde dorp in Nederland. Een aantal dagen voor de komst van de Amerikanen had een Duitse soldaat van een van de inwoners een schop gevorderd. Het graafwerktuig was hem overhandigd met de woorden: 'Hier, neem maar mee, als je denkt dat je daarmee de oorlog nog kunt winnen!' Nadat de Amerikanen gearriveerd waren, besloot de eigenaar van de schop te gaan kijken of hij zijn werktuig nog kon terugvinden. Op de heuvel waar de Duitse militair zich had ingegraven, vond hij inderdaad de schop naast een vers gedolven schuttersput. De Duitse soldaat zelf lag even verderop, bewusteloos en zwaar gewond. Een Amerikaanse hospitaalsoldaat hurkte naast hem en gebaarde dat het met de soldaat gedaan was. Het gevecht tussen de Amerikanen en de bezetter had een uur geduurd. Veiligheidshalve had de Amerikaanse artillerie Mesch nog even onder vuur genomen. De hoofdonderwijzer in het dorp, Jef Warnier, was die ochtend nog door een Duitse militair gewaarschuwd: 'Er staan verderop twee met munitie geladen Belgische oogstwagens in de straat, en die zullen nog 'gesprengt' worden.' Warnier besloot met zijn gezin de schuilkelder in te gaan. Dit met enige tegenzin, omdat in de keuken een grote pan tomatensoep stond te pruttelen. Tijdens de artilleriebeschieting kon Warnier het niet laten enkele malen naar zijn veelbelovende soep te gaan kijken. Later die dag werd het Warnier duidelijk dat de Duitse soldaat die hem had gewaarschuwd tijdens het gevecht met de Amerikanen even buiten het dorp was gesneuveld. Op het stoffelijke overschot van de Duitser werden papieren gevonden waaruit bleek dat de militair Wilhelm Hirsch heette en in Nieuwenhagen geboren was. Doordat zijn ouders de Duitse nationaliteit hadden, moest hij verplicht in dienst bij het Duitse leger. Ook vond men bij Hirsch een Ausweis uit 1942, waarmee hem permissie was gegeven zich in Djnepropetrovsk naar de Soldatenkino buiten de kazerne te begeven. Zo ver van huis geweest en dan sneuvelen dicht bij het ouderlijk huis. 'Dass ist eben Krieg', meende een Duitse krijgsgevangene ter plekke. Onthulling Het monument is onthuld op 12 september 1984 door de Amerikaanse oud-strijders Thomas Rathmann en Francis Currey, in het bijzijn van o.a. hun oud-collega's Saul Solow en Frank Towers en burgemeester J.G.T. Bouwens.