Heerlen, 'Joods monument' (2)

Het 'Joods monument' in Heerlen is opgericht ter nagedachtenis aan 62 Joodse inwoners van Heerlen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgebracht. De namen van de 62 joodse slachtoffers luiden: Silvin Bonem , Ella Bonem-Israel , Fritz Bonem , Lotte Canter , Alexander Döllefeld , Recha Döllefeld-Rothschild , Michael Dziubaltowski , Sima Dziubaltowski-Mylisborski , Julian Dziubaltowksi , Lodewijk Foijer , Liba Gerszonowicz-Jakubowicz , Frymeta Gerszonowicz , Gertrud Gerszonowicz , Wolf Ginsberg , Naphtalie Ginsberg, Chil Hendlich , Sure Hendlich-Glicksmann , Paul Hendlich , Berta Hendlich , Frieda Hendlich , Ruth Hendlich , Marianne Hendlich , Silvain Hertzdahl , Arnold Jacobs , Marcel Kosten , Sigismond Kosten , Blandina Kosten-Chan , Louis van Leeuwen , Betsie van Leeuwen-Sons , Henriëtte van Leeuwen , Fischel Münz , Heny Münz-Rosenthaler , Hilde Münz , Simon Philips . Henriëtte Philips-Sajet , Sophia Philips , Jonas Schleier , Josephine Schleier-Mayster , Edith Schleier , Hermann Schönthal , Clothilde Schönthal-Fürst , Siegmund Schönthal , Rika Schönthal-Jacobson , Rosa Schönthal , Clothilde Schönthal , Charlotte Schönthal , Naftali Silbermann , Rijfka Silbermann-Lieberman , Debora Silbermann , Bertha Steinhardt-Schlossmann , Siegbert Steinhardt, Elisabeth Stibbe Meijers , Jacques Vleeschdrager , Jeanette Vleeschdrager-Veldman , Hersz Weiss , Anna Weiss-Rosenberg , Rosa Weiss , Isaak Weiss , Joseph Weiss , Laib Wiazowski en Bertha Wiazowski-Karmasin . Sinds het begin van de 18de eeuw woonden er Joden permanent in Heerlen. Ze hadden hun eerste synagoge aan de toenmalige Veemarkt bij het huidige Wilhelminaplein en de Dautzenbergerstraat. In 1778 werd er een begraafplaats ingericht. Toen deze begraafplaats aan het einde van de 18de eeuw vol dreigde te raken is in 1811 een nieuwe Joodse begraafplaats aan de Schinkelsteeg, de huidige Stationsstraat, aangelegd en vanaf rond 1900 werden de joden uit Heerlen begraven aan de Akerstraat, naast de Algemene begraafplaats. In 1936 werd aan de Stationstraat, boven de oude Joodse begraafplaats, een nieuwe synagoge gebouwd. Door de machtsovername van de nazi's in Duitsland kwamen er in jaren dertig veel Joodse vluchtelingen naar Heerlen en Kerkrade. Ongeveer de helft van de Joden die in Heerlen verbleven zijn tijdens de oorlogsjaren omgebracht. Dankzij het verzet in Heerlen konden in Heerlen en omgeving nog veel Joden, waaronder ongeveer honderd kinderen, onderduiken. Het interieur van de synagoge werd geplunderd en vernield. De Torarollen en de rituele voorwerpen, die bij wijze van voorzorg naar Amsterdam waren gebracht, zijn daar verloren gegaan. De lege synagoge werd als opslagruimte gebruikt. Op 6 januari 1945 na de bevrijding van het zuiden van Nederland werd de synagoge heringewijd. In 1959 onderging het gebouw een renovatie. Sinds 1985 is de synagoge niet meer in gebruik door de terugloop van het aantal leden. Uit dit gebouw is een plaquette ter nagedachtenis van de Joodse slachtoffers van de bezetting overgebracht naar de begraafplaats aan de Akerstraat. Onthulling Het monument is onthuld op 4 mei 1998.