Breda, monument op het Pools erehof Ginneken

Het monument op het Pools erehof Ginneken in Breda is opgericht ter nagedachtenis aan de Poolse militairen van de 1e Poolse Pantserdivisie die in 1944 hebben gestreden voor de vrijheid van Breda en hierbij zijn omgekomen in de wijk Ginneken. De Bredase bevolking zag op 17 september 1944 een enorme luchtvloot over de stad vliegen. Deze vloot was op weg naar het oosten van het land om de bruggen bij Nijmegen en Arnhem in handen te krijgen als onderdeel van operatie 'Market Garden'. Eind september was de 1e Poolse Pantserdivisie, een onderdeel van het Canadese Legerkorps, doorgedrongen tot het noorden van Vlaanderen, boven Antwerpen. Zij bevrijdden achtereenvolgens Merksplas, Baarle Nassau en Baarle Hertog. Op 5 oktober volgde de bevrijding van Alphen. Een periode van wachten brak aan en Breda bereidde zich voor op een hevige strijd. De Poolse generaal Stanisław Maczek besloot om de aandacht te verleggen naar het gebied tussen Alphen en Baarle. Hij bereikte de weg Breda-Tilburg, om de troepen die zich op Tilburg hadden geconcentreerd te ontlasten. De Duitsers vreesden dat Maczek via Gilze en de Langstraat zou doorstoten naar het Hollands Diep en zo de Duitse troepen in West-Brabant zou afsnijden van de hoofdmacht van de Duitsers en de mogelijkheid tot terugtrekken zou beperken. Op vrijdag 27 oktober 1944 bereidde de Poolse divisie een grootscheepse aanval richting Breda voor. Er werd begonnen met artilleriebeschietingen op Breda. In de stad staken de Duitsers 'De Ypelaer' aan de zuidkant van de stad en het postkantoor aan de noordkant van de stad in brand. 's Avonds hoorde men een luidde ontploffing toen aan de oostelijke kant van Breda ook een kerktoren werd opgeblazen. 's Nachts was het slapen voor de inwoners onmogelijk door het geknal van de granaten. Een aantal leden van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten wisten de binnenstad van Breda te bereiken en vertelden dat het Ginneken en de aangrenzende stadsdelen al bevrijd waren. Na een kort maar hevig gevecht aan de Wilhelminabrug trokken de Duitsers zich terug naar de overkant van het Wilhelminakanaal. In een triomftocht trokken de Polen door de binnenstad. De Duitsers beschoten de stad nog een aantal dagen met artillerie. Totdat de Polen besloten een enorm artilleriebombardment uit te voeren, met succes. Breda was bevrijd. Generaal Stanisław Maczek heeft de oorlog overleefd. Hij overleed op 102-jarige leeftijd en werd in 1994 overeenkomstig zijn wens bij zijn mannen in Breda begraven. In 2005 werden op het ereveld nog vijf militairen herbegraven. Het ging om de vijf bemanningsleden van een bommenwerper van het Poolse Squadron 300 die op 13 juni 1944 werd neergeschoten. Het vliegtuigwrak werd in 1998 vlak voor de kust bij Wijdenes ontdekt. 26 soldaten liggen op het ereveld begraven onder een schuilnaam. Polen was destijds bezet door de Duitsers, maar het Poolse leger was nog steeds actief in het buitenland. Ter bescherming van de achtergebleven familie in Polen droegen de militairen schuilnamen.