Appingedam, plaquette bij Molukse graven - Rusthof

De plaquette bij Molukse graven in Appingedam (gemeente Eemsdelta) is opgericht ter nagedachtenis aan het lot van de vroegere Molukse soldaten en van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en hun partners die in 1950 in allerijl de Molukken moesten verlaten en op deze begraafplaats begraven liggen. Na de Japanse overheersing in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog, wilde Nederland de controle over Indonesië/Nederlands-Indië herstellen, maar op 17 augustus riepen Soekarno en Mohammed Hatta de onafhankelijkheid van Indonesië uit. De Nederlandse regering gaf het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) opdracht daar tegen te strijden. Deze koloniale oorlog duurde tot 1949. De Nederlandse regering kreeg internationaal geen steun voor haar streven om Nederlands-Indië als kolonie te behouden. Bij de onderhandelingen voor de machtsoverdracht streefde Nederland naar federaal Indonesië waarin de Molukken een vorm van zelfbeschikking zouden krijgen. Ondanks dat bij de soevereiniteitsoverdracht werd bedongen dat er een federale structuur zou komen, verklaarde Indonesië al snel de invoering van een eenheidsstaat. Bij het KNIL dienden ook Molukse militairen. Na het einde van de koloniale oorlog werden de Molukkers in Nederlandse dienst door de Indonesische overheid als collaborateur gezien. Desondanks gold ook voor hen het aanbod op te gaan in het Indonesisch leger. Sommigen deden dat, anderen waren bang voor ‘afrekeningen’ vroeg of laat. Op 25 april 1950 werd de ‘Republik Maluku Selatan’ (RMS) uitgeroepen, een onafhankelijke Molukse staat. Indonesië viel snel Ambon binnen om deze opstand te onderdrukken. De positie van Molukse militairen werd daarna nog penibeler. Als ‘tijdelijke’ oplossing werden 4.000 Molukse KNIL’ers met hun gezinnen (in totaal ongeveer 12.500 personen) met troepenschepen naar Nederland gehaald, waar zij te horen kregen dat ze waren ontslagen uit militaire dienst. Zij kwamen tijdelijk te wonen in voormalige werk- en concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog. Zij voelden zich in de steek gelaten. De Indonesische regering vocht vervolgens met de Nederlandse regering een conflict rond Nieuw Guinea uit, dat de relatie tussen beide landen zeer verslechterde. Dit bood geen basis voor het bereiken van goede oplossingen voor de in Nederland verblijvende Molukse militairen met hun gezinnen. Zo kreeg het verblijf in Nederland met het verstrijken der jaren steeds meer een definitief karakter – volstrekt tegen de zin van de Molukkers zelf, die hierin een bewijs zagen van de onbetrouwbaarheid van de Nederlandse regering. De spanningen tussen de Molukkers en de regering is blijven bestaan. Oprichting In het voorjaar van 2021 ondertekenden ruim 100 burgemeesters van gemeenten met een Molukse gemeenschap -waaronder ook de burgemeester van de gemeente Eemsdelta- een brief gericht aan het kabinet. Hierin werd een oproep gedaan om het leed van Molukkers te erkennen en ondersteuning te bieden. De burgemeesters wezen erop dat het geen vluchtelingen, asielzoekers of migranten betroffen, maar loyale militairen die in het Nederlandse leger hadden gediend. Bovendien pleitten de burgervaders voor meer aandacht voor de Molukse cultuur en de gedeelde geschiedenis met Nederland. De voorgenomen herdenking 70 jaar Molukkers in Nederland en de mede-oproep van burgemeester G. Beukema van Eemsdelta is voor de lokale Molukse gemeenschap aanleiding geweest om een verzoek in te dienen om ook in de gemeente Eemsdelta de graven van Molukse KNIL-veteranen en hun partners een bijzondere status te verlenen. Het college heeft op 15 november 2022 ingestemd de voorgedragen graven van Molukse KNIL-veteranen en hun partners op te nemen in de lijst historische graven gemeente Eemsdelta. De bijzondere status gaat specifiek om Molukse KNIL-veteranen en hun partners die door de Nederlandse regering naar Nederland zijn gehaald omdat hun leven in Indonesië niet veilig was. Die vanuit de tijdelijke kampen gehuisvest zijn in de voormalige gemeenten die nu samen de gemeente Eemsdelta vormen en begraven liggen op een begraafplaats in de gemeente Eemsdelta. De raad heeft 21 december 2022 ingestemd met de wijze waarop het college een bijzondere status wil toekennen aan de graven van Molukse KNIL veteranen en hun partners in Eemsdelta. In totaal gaat het om 103 graven verspreid over de begraafplaatsen Rusthof, Stilleweer, Delfzijl centrum en Farmsum. Onthulling Op de begraafplaatsen Rusthof en Stilleweer zijn op 25 maart 2023 plaquettes voor de bijzondere status van graven van Molukse KNIL veteranen en hun partners uit de Molukse gemeenschap Appingedam onthuld. Wethouder Meindert Joostens onthulde de plaquette samen met vertegenwoordigers van de Molukse gemeenschap Appingedam.