Roermond, 'Limburgs Verzetsmonument'

Het 'Limburgs Verzetsmonument' te Roermond is opgericht ter nagedachtenis aan 22 Limburgse verzetsmensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen. Bakkerszoon Leo Moonen werd geboren op 31 augustus 1895 te Heerlen. Hij was secretaris van het bisdom Roermond. Na de Duitse inval in mei 1940 ontwikkelde priester Moonen zich tot de geestelijke leider van het humanitaire verzet in Limburg. Tijdens de bezetting stond hij vele mensen bij met raad en daad. Omdat de bisschoppen officieel hadden geprotesteerd tegen plannen van de bezetter gericht op studenten, jonge arbeidskrachten en voormalige dienstplichtigen, vond Moonen dat het consequent was ook onderduikers en joden uit de handen van de bezetter te houden, ze te voeden en te kleden en hun achtergelaten families en gezinnen geestelijk en materieel bij te staan. Met deze interpretatie wierp hij zich op als leider van de nieuw te vormen onderduikerorganisatie. Moonen was de geestelijk leider, kapelaan Naus uit Venlo en pater Bleijs uit Roermond waren de mannen van de praktijk, samen met Jan Hendrikx uit Venlo. Jan Hendrikx werd geboren op 2 april 1917 te Venlo. Na de middelbare school en de kweekschool probeerde hij in de jaren dertig een baan als onderwijzer te krijgen. Na drie jaar werkloosheid ging hij in Nijmegen pedagogie studeren. In het universitaire milieu putte hij inspiratie uit de denkbeelden van geweldloosheid en pacifisme van Gandhi. Hendrikx vertegenwoordigt het verzet van leken. Hij was de leider van Ambrosius, de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers. Kapelaan Naus benaderde Hendrikx met de vraag een organisatorisch raamwerk op te zetten. In korte tijd ontwierp Hendrikx een werkschema voor een onderduikerorganisatie in de regio Venlo. Hij deed dit zo goed dat Leo Moonen hem in contact bracht met mensen die overal in het bisdom met soortgelijke plannen rondliepen. Het Venlose onderduikschema werd in het hele diocees overgenomen. Hendrikx kreeg de leiding over de Limburgse verzetsorganisatie. Verschillende Limburgse ideeën werden landelijk overgenomen. Verraad leidde in juni 1944 tot een overval op het pension Sint-Louis in Weert. Dit gebeurde op het moment dat daar de leidende figuren van de Limburgse onderduikdistricten zaten te vergaderen. Ook Jan Hendrikx werd gearresteerd. Via Vught verdween hij op 7 september 1944 naar het concentratiekamp Sachsenhausen. Tijdens het transport van Sachsenhausen naar Dachau kwam hij om het leven. Inmiddels was ook het werk dat Leo Moonen achter de schermen deed tot de Sicherheitspolizei doorgedrongen. Op 10 augustus 1944 werd Moonen in zijn Roermondse woning gearresteerd op beschuldiging dat hij degene zou zijn die een bisschoppelijke brief had opgesteld waarin de bisschoppen stelling namen tegen de nazificatie van de pers. Moonen werd onderworpen aan een verhoor. Tijdens de ondervraging kwam de SD'er Richard Nitsch met allerlei feiten die hij had verzameld uit verhoren van eerder vastgenomen verzetsmensen. Uiteindelijk besloot Moonen toe te geven. Hij beargumenteerde zijn stellingname door erop te wijzen dat dit zijn plicht was als secretaris van de bisschop. Pogingen Moonen vrij te kopen mislukten. Op 28 augustus 1944 werd Moonen op transport gesteld naar Vught. Vervolgens kwam hij via Sachsenhausen terecht in Bergen-Belsen, waar hij op 2 april 1945 aan tyfus bezweek. In een brief aan de vader van drs. Moonen, zei koningin Wilhelmina: 'Uw heerzoon was de ziel van het geestelijk verzet in Limburg en daardoor ook over het hele land. Talrijken hebben aan hem hun leven te danken en zeer velen hebben door zijn voorbeeld en zijn bezielende leiding die kracht van verzet en weerstand weten te handhaven. Met trots zal ik zijn daden van trouw aan God en aan het vaderland in herinnering houden. Mogen zijn werken van naastenliefde hem thans gebracht hebben bij God, Die ons aller begin en einde is'. Oprichting De totstandkoming van het gedenkteken werd mogelijk gemaakt door het 'Comité tot oprichting van een monument voor het verzet in Limburg', waarvan prins Bernhard beschermheer was. Onthulling Het monument is onthuld op 5 mei 1951 door Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard. Nadat prins Bernhard het omhulsel van het monument had afgenomen, bleef hij enige ogenblikken in militaire houding staan, terwijl de Koninklijke Harmonie van Roermond het Wilhelmus speelde. Vervolgens werden er nog meer kransen bij het beeld neergelegd. Het Tweede Kamerlid de heer J. Peters sprak daarna een herdenkingsrede uit.