Drachten, monument in het Van Haersmapark

Het monument in het Van Haersmapark te Drachten (gemeente Smallingerland) is opgericht ter nagedachtenis aan 16 medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. De namen van de 16 slachtoffers luiden: Geert Jan Blauw, Pieter Blom, Johannes Martinus Boleij, Hendrik Eenkooren, Johannes Joseph Erich, Reimer Feitsma, Taeke Sije Halma, Petrus Antonius Bernardus Keverkamp, Bauke Lijklema, Johannes Bartholomeus Tichelaar, Jan Visser, Dirk de Vries, Gerhardus Wagenaar, Tjalling Wagenaar, Jouke Louw Wiersma en Ate Bruinsma. Geert Jan Blauw werd geboren op 23 mei 1923 in Drachten. Hij stierf op 8 juni 1945 te Wörth an der Donau en werd begraven op het Nederlandse Ereveld te Frankfurt. Pieter Blom werd geboren op 30 september 1912 in Murmerwoude (thans Damwoude). Hij was nachtwaker in het gemeentehuis in Drachten. Tijdens de bezetting gaf hij onder de schuilnaam 'Sjors' leiding aan de Knokploeg in Drenthe. Eind november 1944 was hij met een helper en twee piloten die bij Diever waren neergeschoten, op weg naar het drenkelingenhuisje op de Engelsmanplaat tussen Ameland en Schiermonnikoog. Met Engeland was de afspraak gemaakt, dat hier een boot de vliegers zou oppikken. Er was een sein afgesproken, maar toen de boot verscheen klopte dit teken niet helemaal. Het schip verdween weer en de vier mannen bleven op het eiland tot het voedsel opraakte. Toen ging Blom het Wad op om hulp te halen. Hij verdween op 26 november 1944. Zijn stoffelijke overschot spoelde aan op het strand van het Duitse Borkum. Men constateerde dat Piet Blom was neergeschoten. Tot op de dag van vandaag is niet duidelijk wie hiervoor verantwoordelijk is. Blom werd begraven op de Algemene Zuiderbegraafplaats in Drachten. De drie overgebleven mannen op de Engelsmanplaat zijn op eigen gelegenheid naar de vaste wal gelopen. De twee piloten hebben de bevrijding van Friesland in de omgeving van Drachten afgewacht. Hendrik Eenkooren werd geboren op 27 februari 1918 in Leeuwarden. Hij overleed te Vlissingen als stoker aan boord van Hare Majesteit 'Bulgia'. Het schip werd op 12 mei 1940 door vliegtuigen van de bezetter gebombardeerd. Eenkooren werd begraven op het erehof van de Noorderbegraafplaats te Vlissingen. Op het monument op het erehof wordt zijn naam ook vermeld. Johannes Joseph Erich werd geboren op 10 september 1914 in Dokkum. In het verzet werkte hij onder de schuilnaam 'Schipper'. Hij werd begraven op het Ereveld Loenen. Geert Jan Blauw werd geboren op 23 mei 1923 in Drachten. Hij stierf op 8 juni 1945 te Wörth an der Donau en werd begraven op het Nederlandse Ereveld te Frankfurt. Johannes Martinus Boleij werd geboren op 15 januari 1914 in Duisburg (Duitsland). Hij werd via kamp Amersfoort naar het concentratiekamp Buchenwald gedeporteerd, waar hij op 22 april 1945 overleed. Johannes Bartholomeus Tichelaar werd geboren op 22 september 1915 in Leeuwarden. Hij stierf op 24 april 1945 in Buchenwald. De vier mannen waren werkzaam op het kantoor van de belastinginspectie in Drachten, dat tijdens de bezetting een haard van illegale activiteiten was. Eén van de medewerkers, Marten Meijer, had een relatie met het Groningse meisje Gepkelientje Folgerts. Dat zij ook betrekkingen onderhield met de Sicherheitsdienst, vermoedde niemand. Op de morgen van 26 mei 1944 kwam het meisje vragen of haar vriend ook aanwezig was. Toen zijn collega's dit bevestigden, kwamen SD-ers en Landwachters binnenstormden. De PTT-medewerker Erich werd ter plaatse doodgeschoten. Zes leden van de inspectie werden naar Duitsland gestuurd. Het waren Gerben Kraak, Sierd Zwart, Meijer, Geert Jan Blauw, Boleij en de Leeuwarder onderduiker Johannes Tichelaar. De drie laatstgenoemden kwamen niet uit het concentratiekamp terug. Reimer Feitsma werd geboren op 4 juli 1920 in Ferwerd. Hij sneuvelde als dienstplichtige soldaat te Rhenen op 13 mei 1940 en werd begraven op het Militaire Ereveld Grebbeberg. Taeke Sije Halma werd geboren op 6 juni 1911 in Drachten. Hij was boekhouder en werd net als Wagenaar in de nacht van 5 juli 1943 gearresteerd. Hij werd overgebracht naar het Scholtenhuis in Groningen. Eenmaal mocht hij daar zijn hoogzwangere vrouw zien en spreken. De bevalling vond enkele dagen na de ontmoeting plaats. Moeder en kind stierven beiden. Het werd Halma niet toegestaan bij de begrafenis van zijn vrouw en kind aanwezig te zijn. De bezetter heeft hem op transport gezet naar Neuengamme, waar hij op 3 maart 1945 overleed. Petrus Antonius Bernardus Keverkamp werd geboren op 5 december 1908 in Leeuwarden. Tijdens de bezetting verspreidde 'Piet kapper' het illegale blad Het Noorderlicht, in samenwerking met Frans Dalstra uit Surhuisterveen. Op 11 september 1941 werd kapper Keverkamp gearresteerd en naar het concentratiekamp Mauthausen gedeporteerd. Daar stierf hij op 5 februari 1945. Bauke Lijklema werd geboren op 1 juni 1916 in Drachten. Hij was werkzaam bij de gemeentelijke reinigingsdienst. Als lid van de Binnenlandse Strijdkrachten had hij zich opgegeven om mee te werken aan de zuivering van het nog bezette gedeelte van Friesland. Bij Steenendam, op de splitsing Oudkerk - Rinsumageest en Birdaard, kwam het op 15 april 1945 tot een vuurgevecht met de bezetter. Zwaar gewond werd Lijklema naar een Leeuwarder ziekenhuis gebracht, waar hij de volgende dag stierf. Hij werd begraven op de Algemene Zuiderbegraafplaats in Drachten. Jan Visser werd geboren op 12 juni 1918 in Leeuwarden. Na zijn gymnasiumopleiding kwam hij in het bankwezen terecht. Tijdens de oorlog was hij directeur van het bijkantoor van de Noord Friese Middenstandsbank in Drachten. Visser was vanaf de oprichting medewerker van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten en had vanaf september 1944 leden van de Knokploeg in huis. In de bevrijdingsdagen trad hij op als tolk tussen de N.B.S. en de Canadezen. Op 14 april 1945 kwam Visser om het leven bij een gevecht in Ureterp. Hij werd begraven op het Erehof van de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden. Dirk de Vries werd geboren op 21 juni 1925 in Drachten. Hij was arbeider en nachtstoker bij de Nederlandse Tramweg Maatschappij met als standplaats Drachten. Hij werd tijdens de spoor- en tramstaking in 1944 door de bezetter gearresteerd. Op 19 november 1944 is hij samen met de verzetsmannen Hans Goudsmit en Jan Zorn door de bezetter in Menaldum gefusilleerd. Dit was een represaillemaatregel, omdat er bij Menaldum op de rijksweg naar Harlingen kopspijkers waren gestrooid. De Vries werd begraven op de Algemene Zuiderbegraafplaats in Drachten. Gerhardus Wagenaar werd geboren op 28 december 1907 in Drogeham. Hij was arbeider bij de Nederlandse Tramweg Maatschappij, met als standplaats Drachten. Tengevolge van de spoor- en tramstaking was Wagenaar ondergedoken op de boerderij 'De Oerwinning' bij de familie De Vries op Legauke, onder Opeinde. Op 21 november 1944 werd hij samen met de broers Jan en Marten de Vries tijdens een vuurgevecht met de bezetter doodgeschoten. Jan de Vries werd geboren op 17 november 1919 te Opeinde en Marten de Vries op 7 juli 1921 te Opeinde. Alle drie de slachtoffers werden begraven op de Algemene begraafplaats in Opeinde. Tjalling Wagenaar werd geboren op 17 februari 1908 in Tolkamer. De gemeenteambtenaar was lid van de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers. Ook was hij betrokken bij de uitgave van het illegale dagblad Vrij Nederland. In de nacht van 5 juli 1943 werd hij gevangen genomen tengevolge van arrestaties in de groep van Vrij Nederland. Daarbij werden de door hem verzorgde onderduikers gearresteerd. Via Groningen werd Wagenaar op transport gezet naar het concentratiekamp Neuengamme. Hier overleed hij op 16 oktober 1944. In Drachten is een straat naar hem genoemd. Jouke Louw Wiersma werd geboren op 8 november 1920 in Baard. Hij was ambtenaar van de brandstoffencommissie van de distributiedienst in Drachten. Als lid van de Binnenlandse Strijdkrachten kwam hij op 17 april 1945 tengevolge van een auto-ongeluk bij Eelde om het leven. Wiersma werd begraven op de Algemene Zuiderbegraafplaats te Drachten. Ate Bruinsma is geboren op 17 augustus 1901. Bruinsma was werktuigbouwkundige en hielp tijdens de Tweede Wereldoorlog joden onderduiken, onder andere uit het kamp Westerbork. Hij werd echter verraden en uiteindelijk is hij in Amsterdam opgepakt envia Vught afgevoerd naar Duitsland. Hij is overleden te Dachau op 23 april 1945. Onthulling Het monument is onthuld op 14 april 1955.