Groningen, Crossroad Vector 'Bevrijding van Groningen'

De Crossroad Vector herinnert de inwoners van Groningen aan de hevige gevechten op de Grote Markt op 15 april 1945. Op deze zondagmiddag in 1945 bevrijdden de Canadezen de binnenstad ten zuiden van de Grote Markt. Tanks vuurden vanuit de Herestraat, Gelkingestraat en Oosterstraat op de Duitse posities aan de oost- en noordzijde van de Grote Markt. Tien tanks van de Fort Garry Horse vielen de Duitsers via de Kromme Elleboog in de flank aan. Er ontstonden veel branden, veroorzaakt door Canadese beschietingen en Duitse brandstichting. Gebouwen aan de Grote Markt en beide zijden van de Oude Ebbingestraat stonden in brand, waarbij twintig winkels werden verwoest. Vrijwel de hele oostkant van de Ebbingestraat ging verloren. De bevrijders stuitten op Nederlandse SS'ers vermomd als burgers, die hen onverwacht aanvielen. Een van hen werd betrapt bij brandstichting en direct doodgeschoten. Om 20.30 uur gaven de Canadezen de Duitsers via een luidspreker een ultimatum om zich binnen een half uur over te geven. Toen de Duitsers niet reageerden, bestookten de Canadezen om 21.00 uur de noordzijde van de Grote Markt. De Duitsers trokken zich terug in het Rijksarchief, het Martinikerkhof en het provinciehuis. De volgende ochtend openden ze het vuur op het bataljon Les Fusiliers Mont-Royal, die de Grote Markt zuiverde. Tanks van de Fort Garry Horse namen het Martinikerkhof onder vuur. Ondanks de hopeloze situatie verdedigden de Duitsers zich in de Prinsentuin. Burgers die veiligheid zochten in de Martinikerk vluchtten opnieuw. Maandagochtend om 11.00 uur gaven de Duitsers zich over en riepen andere eenheden op hetzelfde te doen. Canadese soldaat Charles “Chic” Goodman herinnerde zich: "Ik bereikte de Grote Markt toen de strijd net over was. In het midden van de markt lag een dood paard. Toen de laatste schoten waren gelost, klonken de kerkklokken van alle kerken in Groningen. Diverse burgers renden naar het paard met messen om stukken vlees af te snijden. De volgende ochtend was er niks meer van over. Toen realiseerde ik mij hoe verhongerd de mensen waren." Onthulling De Crossroads Vector is op 20 juni 2024 onthuld in aanwezigheid van locoburgemeester Mirjam Wijnja. De onthulling werd mede verzorgd door een aantal kinderen van groep 8 van de Sint Michaëlschool. De onthulling was tevens de lancering van de Canadian Trail door de provincie Groningen, een nationale themaroute in het spoor van de Canadese bevrijders door Nederland. En daarmee onderdeel van het Liberation Route Europe wandelnetwerk.