Gorredijk, monument op de Algemene begraafplaats

Het monument op de Algemene begraafplaats te Gorredijk (gemeente Opsterland) is opgericht ter nagedachtenis aan zeven medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. De namen van de zeven slachtoffers luiden: Jan Eisenga, Lammert Heringa, Anne Huisman, Gerk Numan, Anne van Oosten, Romke Smidt en Joachem Wijnstra. Jan Eisenga werd geboren op 11 maart 1908 in Kortezwaag. Als hoofd van de Openbare lagere school in Gorredijk wilde hij in verband met de April-Meistaking in 1943 zijn school na de paasvakantie gesloten houden. Hij drong er bij zijn collega's op aan hetzelfde te doen en solidair te zijn met de stakende boeren en ambtenaren. Eisenga werd gearresteerd en naar het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst aan het Zaailand in Leeuwarden gebracht. Hij werd op 5 mei 1943 bij de oude schietbaan aan het Kalverdijkje te Leeuwarden gefusilleerd. Zeer waarschijnlijk waren er nog twee slachtoffers: Broer de Witte uit Westhem en Bauke de Vries uit Oudega. De stoffelijke overschoten van de drie mannen zijn nooit gevonden. In Gorredijk is een straat naar Jan Eisenga genoemd. Lammert Heringa werd geboren op 20 januari 1921 in Kortezwaag. Na het uitbreken van de oorlog liet hij zich inschrijven bij de universiteit van Groningen om medicijnen te gaan studeren. Hier weigerde hij de loyaliteitsverklaring te ondertekenen. Hij dook onder bij prof. dr. H.J. Backer. Onder de schuilnaam 'Fokkinga' verspreidde hij illegale studentenbladen. Hij werd geholpen door een 17-jarige jongen. De knaap ging wat onvoorzichtig te werk, waardoor hij in handen viel van een politieman. Toen Heringa op 23 december 1943 kranten bij de jongen wilde afleveren, deed de Sicherheitsdienst de deur open. Heringa werd gearresteerd en aan een zwaar verhoor onderworpen. Ondanks de mishandelingen heeft hij geen namen genoemd. Na vier weken gevangenschap in Groningen werd Heringa via kamp Amersfoort naar Utrecht vervoerd, waar hij werd veroordeeld tot drie jaar tuchthuis. Eind 1944 kwam hij in de jeugdgevangenis in Siegburg terecht, waar hij hongeroedeem en vlektyfus kreeg. Na de bevrijding is Heringa met een Amerikaans transport in Heerlen aangekomen, waar hij werd opgehaald door professor Backer. Toen bekend werd dat hij aan tuberculose leed, werd hij via het sanatorium Hellendoorn naar Hooglaren overgebracht, waar hij op 28 april 1946 overleed. Na de crematie in Groningen is zijn urn bijgezet op de Algemene begraafplaats aan de Hegedyk in Gorredijk. Anne Huisman werd geboren op 29 maart 1916 in Tijnje. Hij sneuvelde als dienstplichtig soldaat op 11 mei 1940 te Wassenaar en werd begraven op de Algemene begraafplaats in zijn geboortedorp. Gerke Numan werd geboren op 10 juli 1917 in Langezwaag. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij lid van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten. Deze verzetsgroep kwam in actie toen op 14 april 1945 een groep militairen van de bezetter de brug over de Opsterlandse Compagnonsvaart te Gorredijk naderden met de bedoeling deze op te blazen om de in aantocht zijnde Canadezen op te houden. De leden van de Knokploeg lagen te wachten boven een winkelpand vlak bij de brug. Tijdens het gevecht met de bezetter werd Numan dodelijk getroffen. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats in Gorredijk. Anne van Oosten werd geboren op 15 juni 1917 in Jubbega-Schurega. Hij sneuvelde als dienstplichtig soldaat op 10 mei 1940 bij Valkenburg. Van Oosten werd begraven op de N.H. begraafplaats in Oudehorne. Romke Smidt werd geboren op 4 juni 1920 in Rinsumageest. Hij diende bij het uitbreken van de oorlog als marinier en was met de vloot uitgevaren. In Engeland trad hij in dienst bij het Nederlandse 320 Squadron in de Royal Air Force. Op 30 augustus 1941 was opdracht gegeven om een konvooi van de bezetter bij de Noorse kust aan te vallen. De vier opgestegen Hudsons konden de schepen niet vinden, maar ontdekten wel een voor anker liggend Duits schip van 3000 ton. Tijdens het bombardement van dit vaartuig werden de Hudsons aangevallen door Messerschmitts. Drie machines van de RAF gingen verloren. Het toestel waarin Smidt vloog, de Hudson Mark II T 9380 H (for Harry) Waalhaven, stortte in zee bij Christiansund. Joachem Wijnstra werd geboren op 6 februari 1918 in Lemmer. In mei 1940 was hij soldaat vliegtuigmaker/luchtschutter bij de bombardeervliegtuigafdeling, die was gelegerd op het vliegveld Schiphol. Op 10 mei 1940 vloog Wijnstra als luchtschutter in de Fokker-T V-865. Na een patrouillevlucht landde het toestel om 5.10 uur op vliegveld De Kooy, waar het kort nadien bij een aanval van de bezetter in vlammen opging. Op 11 mei was Wijnstra ingedeeld bij de bemanning van de Fokker-T V-850. Om 13.02 uur werd van Schiphol gestart met als doel de noordelijke Maasbrug in Rotterdam. Op de terugweg werd het toestel door twee Messerschmitts-110 aangevallen. Wijnstra wist er één van neer te schieten, maar de andere ME-110 schoot de Fokker neer boven Waddinxveen. Twee bemanningsleden kwamen om het leven. De drie andere vliegers, onder wie Wijnstra, wisten zich per valscherm te redden. Wijnstra's laatste vlucht vond plaats op 13 mei, toen hij in de Fokker-T V-856 vloog. Om 5.19 uur startte het toestel voor een bombardementsvlucht op de Moerdijkbrug. Op de terugweg werd de machine door de bezetter neergeschoten bij Ridderkerk. De gehele bemanning kwam om. Wijnstra werd postuum geëerd met het Vliegerkruis. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats aan de Leijen bij de N.H. Kerk te Gorredijk. Onthulling Het monument is onthuld in mei 1946.