Reisboek wereldfietsreiziger en journalist Dirk van Dam (1900-?), 1925-1929, deel I van II

Dirk van Dam reed op een fiets de wereld rond. Tijdens zijn reizen liet hij ook gedenkkaartjes drukken die hij tegen giften uitdeelde om deels de reis te bekostigen. Een aantal van deze gedenkkaartjes zitten ingeplakt in het reisboek en stempelboek. Aanvankelijk was zijn doel 100.000 km te rijden in zes jaar, maar het werden er minder dan 40.000 in vier jaar. Het fiets reisboek start begin november 1925 in Bulgarije en vervolgt met foto’s, postzegels, ansichtkaarten, stempels, gastaantekeningen en krantenartikelen van Turkije, Syrië, Irak, en India. Hij volbracht zijn fietstocht in Volendamse klederdracht, waarin petje en gouden broekstikken op de riem vooral opvallen. Op viervijfde van het reisdagboek begint zijn tweede fietsreis. Dit keer is hij gestoken in padvinderstenue met dito hoed. Het reisdagboek eindigt op 5 februari 1929 in Berlijn. Hij onderneemt een tweede fietsreis, dit keer bezoekt hij Noord-Europa waarondr Scandinavië.. Uiteindelijk stopte hij met z’n fietstocht omdat zijn fiets in Syrië gestolen was. Al eerder was hij in Parijs van tweederde van zijn geld beroofd. Syrië bleek niet zo gastvrij. Vrij snel na het passeren werd hij door de politie gegrepen en opgesloten omdat ze dachten dat hij een Duitse spion was. In de buurt van Hama, werd hij door twee bedoeïenen beroofd van zijn fiets en meest van zijn bezittingen. Hij vervolgde zijn reis te voet maar zijn voeten raakten opgezwollen vanwege het hete zand. Drie weken later werd hij weer beroofd. In India wordt hij vanwege malaria voor vier maanden opgenomen in een ziekenhuis in Poona en als bordenwasser vaart hij op ss Rijndam weer naar Nederland. Een krantenartikel vermeldt dat van Dam Turkije het mooiste land vond vanwege de gastvrijheid. De mooiste plaatsen van zijn eerste fietsreis vond van Dam Constantinopel en Rome. Vanwege de duidelijke sympathie van Dirk van Dam met de SDP is het belangrijk deze fietstochten in het licht van de maatschappelijke context te zetten. Hij bezocht voorafgaand aan zijn tweede fietsreis enkele kantoren van de Arbeiders Radfahrer Bund ‘Solidarität’ en na afloop enkele kantoren van de SDP, die duidelijk beide socialistische idealen hadden. Omdat het bezit van fietsen eind 19de eeuw voorbehouden was aan de rijke klasse, werd het hebben van een fiets begin 20ste eeuw beschouwd als een vorm van bevrijding en vrijheid, die verder rijkte dan ‘het hebben van een fiets’. Voor de arbeidersklasse en die toentertijd nog afstak tegen de gegoede middenklasse, was het bezit van een fiets lange tijd te kostbaar. Toen de fiets dan ook voor iedereen bereikbaar was, werd fietsen steeds populairder. Er kwamen fietsverenigingen en werden lange fietsreizen ondernomen door avonturiers die de wijde wereld in wilden. In dit licht gezien waren de fietstochten van Dirk van Dam meer dan een soort vakantie; ze waren een vorm van bevrijding en een vorm van vrijheid in tijd, sociale status en wereld. Ook is in zijn geval duidelijk dat hij het arbeidsmoraal een warm hart toedroeg. Ook binnen de sport vond in die tijd een democratisering van de sport plaats, die voorheen vooral was voorbehouden aan de elite. In de collectie is ook het reis stempelboek (C1056-1), en deel II van zijn reisdagboek (C1056-3) opgenomen. Enkele daarin opgenomen gedenkkaarten (C1056-1b en C1056-2b), en foto’s (C1056-2c, C1056-2d) samen met identiteitsbewijs (C1056-2e) zijn apart beschreven.