Archief van N.V. Scheepswerven Nicolaas Witsen & Vis, 1856-2014

Bereik en inhoud In 1856 werd een contract gesloten om op 'het Eiland' een scheepswerf te bouwen. Hendrik Marius Frans van Cleef stichtte een scheepswerf onder de naam 'Nicolaas Witsen'. De naam verwees naar de beroemde scheepsbouwkundige die leefde van 1641 tot 1717 en een standaardwerk schreef over scheepsbouw. Het eerste schip, de schoenerbrik Wilhelmina Elize , werd in augustus 1857 te water gelaten. In het archief vinden we de werfboeken waarin de productie van de werf nauwkeurig is bijgehouden. In 1920 kwam de scheepswerf werd de scheepswerf een naamloze vennootschap "N.V. Scheepswerf 'Nicolaas Witsen', voorheen W.F. Stoel & Zoon. In 1931 kwam de werf in handen van W.F. Stoel jr, waarschijnlijk vanwege de economische crisis kwam het in 1932 tot een fusie met een scheepswerf in Waddinxveen van de familie Vis. De beide werven gingen samen verder onder de naam 'N.V. Scheepswerven Nicolaas Witsen & Vis'. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de productie vrijwel geheel stil te liggen. Wel was de werf gedwongen door de bezetter tot het bouwen van een aantal boten voor de 'Wasserschutzpolizei' en voor een rederij in Stettin. Na de oorlog ging directeur Vis actief op zoek naar afzetmarkten in het buitenland. Vanaf het eind van de jaren veertig werkte de werf samen met een zestal andere werven in Lisse, Kaag, Zaandam, Nieuwendam-Amsterdam, Aalsmeer en Haarlem in de exportcombinatie 'Feadship' (First Export Association of Dutch Shipbuilders). De werf had veel succes met een aantal standaardmodellen 'Royal Cruisers'. In 1952 werd een geheel uit aluminium vervaardigde passagiersboot te water gelaten. En in 1956 werd een aluminium draagvleugelboot gebouwd. Tot serieproductie kwam het niet. In 1959 verliet Witsen Feadship. In 1961 schonk het Nederlandse bedrijfsleven een motorjacht, de "Budi", aan prins Bernhard ter gelegenheid van zijn 50e verjaardag, gebouwd door scheepswerf Witsen & Vis. Daarna ging het slechter met de werf, de koers van de dollar zakte, terwijl de Nederlandse prijzen en lonen stegen en de concurrentie werd sterker. In 1972 werd de inmiddels met schulden belaste werf overgenomen door de Beheersmaatschappij De Nijs, dit garandeerde het voorbestaan van de werf, onder de naam Scheepswerven Nicolaas Witsen. De werf richtte zich nu ook op winteropslag, scheepsmakelaardij, reparatiewerkzaamheden en verkoop van scheeps- en watersportaccessoires. De werf moest een watersportcentrum worden. De laatste grote opdracht voor het bouwen van van schepen was die van een zestal blusboten voor Irak in 1981/1982. Van eind 20e eeuw heeft de werf zich vooral ontwikkeld tot watersportcentrum met de naam 'Nautisch Centrum Witsen'. In 2015 neemt Witsen de bouw van het prestigieuze merk Super Van Craft over van Jachtwerf Klaassen uit Voorschoten. Robert Schotman van Jachtwerf Klaassen kwam in 1999 voor het eerst in contact met Nicolaas Witsen, toen hij zijn eigen Super Van Craft in Alkmaar stalde. Op dat moment zag hij ook hoe de werf zeer vakkundig de 'refit' van een Super Van Craft realiseerde, over een geschikte overnamekandidaat in 2015 heeft Schotman daarom niet lang na hoeven denken.