NV Verpleeghuis, Middelburg, (1907) 1933-1973

Inleiding Tot het eind van de 19de eeuw waren de gast- en ziekenhuizen vooral verpleeghuizen voor het arme deel van de bevolking; vanwege het infectiegevaar kon men zich beter (als dit mogelijk was) thuis laten behandelen. Pas rond 1900, door de opkomst van het medisch specialisme en de opkomst van geschoolde verpleegsters, ging men in de ziekenhuizen patiënten ook behandelen. De groeiende behoefte aan nieuwe ziekenhuizen en de belangrijke plaats die deze instellingen binnen de leefgemeenschap innamen, gaven aan het stichten ervan een sterke politieke, verzuilde betekenis. De belangrijkste ziekenhuisinrichting in Middelburg was in die tijd het Sint Barbara Gasthuis. Verder waren er nog b.v. het Simpelhuis, het Armziekenhuis en het Militair Hospitaal. Van 1898 tot 1920 exploiteerde de NV Verpleeghuis een eigen particulier ziekenhuis. Hiervoor had in Middelburg de Inrichting voor Ziekenverpleging bestaan, waarvoor de artsen J.P. Berdenis van Berlekom en S. Coronel baanbrekend werk hadden verricht. Maar het personeel bestond veelal uit ongeletterden, hooguit uit gewezen militaire oppassers. De inrichting heeft goed werk verzet bij epidemieën en in gevallen van krankzinnigheid; zij werkte nauw samen met het in 1848 opgerichte Algemeen Middelburgsch Ziekenfonds. Het lukte niet beter personeel te werven; de medici vonden wel dames van stand die bereid waren financiële en morele steun te verlenen. Deze dames richtten, toen de inrichting moest liquideren, een nieuwe instelling voor ziekenverpleging op, de NV Verpleeghuis. NV Verpleeghuis is opgericht op 5 mei 1898, en was gevestigd aan de Lange Viele 24 (huis De Fonteijne ) en 26/27 (huis De Dankbaarheid ). Het Verpleeghuis had ten doel het oprichten en exploiteren van een wijkverpleging voor zieken of lichamelijk/geestelijk hulpbehoevenden. Zij trachtte dit doel te bereiken door de aanstelling van één of meer verpleegsters, die uit de middelen van de vennootschap werden betaald en die in een huis van de vennootschap konden worden gehuisvest. Het verpleeghuis was klein maar modern en goed geoutilleerd, had deskundig personeel en was daardoor aantrekkelijk voor de gegoede burgerij. Dit in tegenstelling tot het verouderde Gasthuis waar vooral patiënten werden opgenomen vanwege het burgerlijk armbestuur. Deze verdeling van de patiënten leidde wel eens tot wrijving: het Gasthuis had ook graag rijkere patiënten in huis willen hebben. Het verpleeghuis werd opgeheven op 1 mei 1956. De ontbinding van de NV vond pas plaats op 6 december 1972. Bij de afwikkeling had men het voornemen om uit het saldo van de liquidatie de aandeelhouders terug te betalen en het resterende bedrag uit te keren aan de Groene Kruis Vereniging te Middelburg, of anders aan een organisatie die op dat moment voor wijkverpleging zou zorgen ( Nederlandse Staatscourant , 6 januari 1959). Het archief van het verpleeghuis, dat aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in het huis van de secretaresse was ondergebracht, ging verloren bij de brand als gevolg van het bombardement van Middelburg van 17 mei 1940. Het hierna beschreven restant van het archief bestaat voornamelijk uit na-oorlogse stukken en enkele oudere stukken die dankzij het feit dat ze in handen waren van andere medewerkers, met name de secretaris van het bestuur van de NV, tijdens de oorlog gespaard bleven. Enkele gedrukte stukken uit andere verzamelingen zijn hieraan toegevoegd. De gegevens voor deze inleiding werden - naast het archief - grotendeels ontleend aan: - Encyclopedie van Zeeland - J.L. Kool-Blokland, De zorg gewogen. Zeven eeuwen godshuizen in Middelburg . Werken uitgegeven door het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 7 (Middelburg 1990)