Familie Wagtho, (1703) 1839-1969

Inleiding De oudst bekende stamvader van de familie Wagtho is Marinus Adriaanse Wagtho, geboren circa 1600 te Reimerswaal. Hij is omstreeks 1635 naar Tholen verhuisd. Leden van de familie Wagtho waren actief op het eiland Tholen in bestuurlijke functies bij de lokale overheid en waterschappen en als notarissen. In de negentiende eeuw waren diverse Wagtho's werkzaam als jurist en maakten zij deel uit van Provinciale Staten van Zeeland. Enkele leden van de familie werkten in de oestercultuur bij de firma Wagtho & Zoon, in 1894 voortgezet als familievennootschap onder de naam NV Tholense Oestercultuur Maatschappij. Anderen bekwaamden zich als werktuigkundig ingenieur, onder andere Cornelis Wagtho (1891-1948), die directeur was van de NV Waterleiding Maatschappij te Tholen. Het archief bevat ook veel materiaal over de villa's Luchtenburg, Ostrea en Buitenzorg in de gemeente Tholen te vinden. De villa Buitenzorg, gebouwd door notaris T.A. Wagtho in 1877 aan de Postweg ging later Ostrea heten, toen zijn zoon Johannes Wilhem werd opgenomen in de oestermaatschappij Wagtho en Zoon. In 1903 werd het landgoed verkocht aan de Haagse jonkheer Johan van Vredenburch, een paardenfokker. De rozenhof, tuinen en tropische kassen van de tot Buitenzorg herdoopte villa waren beroemd. Het vertrek van de jonkheer in 1920 naar België was een gevoelige klap voor de gemeentekas. De villa werd gesloopt; nu is er de wijk Buitenzorg; de hofstede staat er nog. De tweede villa Ostrea werd rond 1902 in chaletstijl en Jugendstil gebouwd. Luchtenburg werd circa 1868 eigendom van Cornelis Wagtho, later adjunct-ingenieur van de Staatsspoorwegen. Hij verpachtte het aan Cornelis Geluk, echtgenoot van Wilhelmina Johanna van Gorsel. De volgende eigenaar Cornelis Anne Hendrik Wagtho kwam in 1889 op de hofstede wonen. De villa Luchtenburg in de Vijftienhonderdgemetenpolder is rond 1890 door architect C. Boeschoten te Doorn gebouwd. In 1895 is er een koetshuis gebouwd. Dezelfde architect heeft in 1909 een leeskamer tegen de villa gebouwd. Pas in 1918 is het landbouwbedrijf verkocht aan Leendert Johannis Mol. De gracht is bij de herverkaveling in de vijftiger jaren gedicht. De oprijlaan ligt er nog. Tegenwoordig heeft het pand een agrarische bestemming. Naast stukken van genealogische aard zijn er poëziealbums, portretfoto's, een ambrotypie uit 1865, ferrotypieën uit 1875 en foto's van de paarden van de familie Wagtho op Luchtenburg, J.F. Weijnman als officier bij de artillerie en leider van de padvinders, muziekgezelschappen, de mobilisatie 1914-1917 en tenslotte veel foto's van het eiland Tholen. Van de gelieerde familie Van Citters bestaat een afzonderlijk archief dat eveneens in het Zeeuws Archief berust (toegang 318). Het archief werd in 1992 en 1995 door mevrouw J. Weijnman-Duker te 's-Gravenhage geschonken aan het Rijksarchief in Zeeland (Aanwinsten 1992.47 en 1995.20). Het omvat 0,25 m, waarvan 6 fotoalbums (566 foto's) en 361 prentbriefkaarten en is geheel openbaar. Bij bronverwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende vermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), Familie Wagtho, inv.nr(s) ..., daarna afgekort tot: ZA, Fam. Wagtho, inv.nr(s) ... Literatuur Nederland's Patriciaat 43 (1957) 308-317 'Hofstede Luchtenburg Tholen', in: Eendrachtbode , 6-2-1992 J.P.B. Zuurdeeg, 'De buitenplaatsen Ostrea en Buitenzorg te Tholen', in: Nehalennia 92 (winter 1992) 9-14