Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) Zeeland, 1816-1967

Inleiding Het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) ontstond op 29 juni 1814 in Amsterdam met als belangrijkste oogmerk de verspreiding van de bijbel onder het volk. Ook werden plaatselijke genootschappen opgericht, die zich meestal als afdeling bij het NBG aansloten. In Zeeland ontstonden onder meer genootschappen in Middelburg en in Zeeuwsch-Vlaanderen. Iedereen kon lid worden tegen een jaarlijkse contributie waarvoor de nodige bijbels konden worden aangeschaft. Later werden zogenaamde depots ingericht waar vanuit bijbels werden verstrekt en organiseerden de afdelingen ook bijbelleesbijeenkomsten en oecumenische hervormingsdiensten. De hoofddirectie van het NBG werd te Amsterdam gevestigd. Hierin hadden alle directeuren van de diverse plaatselijke bijbelgenootschappen zitting. Ieder genootschap kon voor iedere vijftig leden op de algemene vergadering één stem uitbrengen. In deze inventaris zijn de beschrijvingen van vier Zeeuwse organen van het NBG gebundeld. Enkele financiële stukken afkomstig van het Provinciaal Comité, later Provinciale Commissie Zeeland werden in 2002 van een anonieme schenker ontvangen (Aanwinst 2002.91, inv.nr 1). Het archief van de Afdeling Staats-Vlaanderen/Zeeuwsch-Vlaanderen (inv.nrs 2-5) werd aangetroffen bij het archief van de Hervormde Gemeente te Sluis (inv.nrs 2-4) en bij het archief van de Doopsgezinde Gemeente te Aardenburg (inv.nr 5). Het archief van de Afdeling Sluis c.a., later Afdeling Aardenburg (inv.nrs 6-7), werd aangetroffen bij het archief van de Gereformeerde Kerk te Aardenburg. Het archief van de Afdeling Middelburg werd in 1961 aan het Rijksarchief in Zeeland geschonken (Aanwinst 1961.90) door de heer P. van Empel, oud-secretaris van de Afdeling Middelburg van het NBG. Hierbij was gedeponeerd het archief van de Commissie voor de Zondagsschool te Middelburg. Beide archieven werden in 1962 beschreven in afzonderlijke inventarissen met elk een eigen inleiding, maar met doorlopende nummering. De inventarissen werden, voorzien van een gezamenlijk nieuw titelblad, in 1976 gepubliceerd als: J. de Kuijper, 'Het archief van het Bijbelgenootschap, 1814-1892, en het daarbij gedeponeerde archief van de Commissie voor de Zondagsschool te Middelburg, 1835-1885', in: Rijksarchief in Zeeland. Gebundelde Inventarissen. Deel II ([Middelburg] 1976) 131-137. In september 1980 droeg het Rijksarchief in Zeeland deze archieven over aan het Gemeentearchief Middelburg. In januari 2000 fuseerden beide instellingen tot het Zeeuws Archief. Om praktische redenen èn omdat de Zondagsschool ook in stand werd gehouden door het Zendelinggenootschap te Middelburg, is het archief van de Commissie voor de Zondagschool in 2006 afgezonderd van het archief van de Afdeling Middelburg van het NBG. Het archief van de Afdeling Middelburg van de NBG is daarna toegevoegd aan deze nieuwe verzamelinventaris van de Zeeuwse organen van de NBG. Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Nederlandsch Bijbelgenootschap (NBG) Zeeland, inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, NBG Zeeland, inv.nr(s) ...