Houthandel v/h G. Alberts Lzn & Co. NV, Middelburg, 1871-1952 (1966)

Inleiding Wat zou uitgroeien tot de NV Houthandel v/h G. Alberts Lzn & Co. werd op 19 juni 1871 als vennootschap onder firma Houthandel G. Alberts Lzn & Co opgericht door Gerardus Alberts Lambertszoon (1835-1908) te Veere. Alberts werkte als aannemer mee aan de aanleg van de spoorlijn van Roosendaal naar Goes en de bouw van de sluis van het Kanaal door Walcheren te Veere. Vanaf het begin was ook Carolus Mattheus Ghijsen (1845-1923) bij het bedrijf betrokken. Medio 1873 verhuisde het bedrijf naar Middelburg waar het werd gevestigd aan de Houttuinen, thans Achter de Houttuinen geheten. Hier stond het kantoor en was de zagerij 'Walcheren' gevestigd. Tegelijkertijd werd op 3 februari 1873 bij notariële akte een vennootschap onder firma opgericht: Firma G. Alberts Lzn & Co. De firmanten waren: Gerardus Alberts (3/8), Adriaan Pieters (3/8, houtkoper te Heinkenszand), Gerardus Johannes Herfkens (1/8, aannemer, woonachtig te Millingen) en Carolus Mattheus Ghijsen (1/8) (inv.nr 1024). In 1875 deed vennoot Pieters kort voor zijn dood zijn 3/8 aandeel over aan Alberts, die daarmee een meerderheidsbelang verkreeg. In 1876 werd de Vlissingse reder, handelaar en bestuurder Florentinus Wibaut (1817-1881) voor 1/8 deel vennoot in de firma. Een jaar later trad zijn zoon, Florentinus Marinus Wibaut (1859-1936), de latere SDAP-voorman en wethouder van Amsterdam, in dienst bij het bedrijf. Na een interne opleiding legde hij zich vooral toe op de (inter)nationale handelscontacten. In 1883 trad hij toe als vennoot, waarna hij zijn aandeel in de firma in de volgende jaren van 7 naar 20 procent zou uitbreiden. In 1899 werd de firma omgezet in een naamloze vennootschap. De vennootschap werd opgericht bij akte van 6 april 1899 voor notaris A.M. Tak te Middelburg. De naam van de vennootschap luidde: "NV Houthandel voorheen G. Alberts Lzn & Co", en de statutaire vestigingsplaats was Middelburg. Het doel van de vennootschap werd omschreven als "handel in hout, met uitoefening der zagerij, schaverij, kuiperij en aanverwanten handel en bedrijf". Het was de eerste houthandel die als naamloze vennootschap te boek stond, met een meer dan gemiddeld kapitaal van f. 900.000. Ghijsen en Wibaut werden directeur en Eduard Alberts, zoon van de oprichter, werd adjunct-directeur; later zou ook zijn broer Willem adjunct-directeur worden. De bestaande werkverdeling tussen de directeuren bleef bestaan: Ghijsen leidde het bedrijf in Middelburg, Wibaut had de leiding van het handelsgedeelte. In 1904 verhuisde Wibaut naar Amsterdam, maar pas na zijn benoeming tot wethouder aldaar in 1914 trad hij op 55-jarige leeftijd terug als directeur. Ook Ghijsen trad terug, en beiden werden commissaris. Wibaut werd president-commissaris en bleef dat tot zijn dood in 1936. Als naamloze vennootschap werden de activiteiten uitgebreid met leveringen van hardhout voor waterwerken, scheepswerven en spoorwegen in Nederland, België en Duitsland. In 1939 bezat Alberts dochterondernemingen in Brussel, Paramaribo en Viborg (Finland), terwijl nauwe relaties werden onderhouden met Engeland en Duitsland. In Nederland beschikte het bedrijf over filialen in Vlissingen (1900, Koningsweg), Goes (1923, Albert Joachimikade, onder de naam Houthandel Johs. Dekker & Zoon), Steenbergen (1940, Wouwsche Straat, vanaf 1959 Graaf Hendrikstraat) en Oostburg (1944, Rijskweg). Tussen 1949 en 1954 was er ook een filiaal in Den Haag (Oranjestraat). Medio 1958 werd de houthandel verplaatst van de Middelburgse binnenstad naar de Kleverskerkseweg op het industrieterrein Arnestein aan het Kanaal door Walcheren. Eind 1960 werd NV Houthandel Alberts overgenomen door de NV Internationale Crediet- en Handelsvereniging 'Rotterdam' te Rotterdam ('Internatio'), als gevolg waarvan in 1961 een directeur en een commissaris namens Internatio werden benoemd. Het aantal werknemers inclusief de filialen bedroeg ruim 100. Bij akte van 15 juli 1964 voor notaris H.J. Maas te Rotterdam werden de statuten gewijzigd, waarbij de naam van de vennootschap werd verkort tot NV Houthandel Alberts. Bij notariële akte van 20 december 1967 werden de statuten opnieuw vastgesteld, waarbij de naam van de vennootschap werd gewijzigd in NV Verenigde Internatio Houtbedrijven, statutair gevestigd op het adres Westplein 6, Rotterdam. Deze onderneming had een verkoopvestiging te Middelburg onder de naam Houthandel Alberts, waarvan Cornelis Mathieu Ghijsen vestigingsleider was, en waaronder ressorteerden de filialen te Goes, Steenbergen, Vlissingen en Oostburg. Met ingang van 1 september 1970 werd aan C.M. Ghijsen ontslag verleend. Bij akte van 15 december 1972 werd de naamloze vennootschap omgezet in een besloten vennootschap en werd de naam Verenigde Internatio Houtbedrijven BV. Eind 1973 besloot Internatio de houtactiviteiten te concentreren binnen de Randstad (Dordrecht, Rotterdam, Leiden en Nieuwersluis). Het filiaal te Vlissingen werd opgeheven met ingang van 19 maart 1973, de filialen te Middelburg en Goes met ingang van 1 oktober 1973. Dit betekende het definitieve einde van exact honderd jaar houtbewerkings- en handelsactiviteiten onder de naam Alberts te Middelburg. Het archief met een omvang van circa 40 meter werd in 1967 in bewaring gegeven aan het Rijksarchief in Zeeland (Aanwinst 1967.24). In 1973 en 2003 volgden nog twee aanvullingen (Aanwinst 1973.318, 2003.50). Bij de vervaardiging van deze plaatsingslijst werden enkele dubbele stukken en kladaantekeningen verwijderd. Verder is nog niets uit het archief vernietigd. Bij bronverwijzing naar het archief van de NV Houthandel Alberts zou bij voorkeur de volgende vermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Houthandel Alberts, inv.nr(s) ... Literatuur en bronnen: - G.W.B. Borrie, F.M. Wibaut. Mens en magistraat. Ontstaan en ontwikkeling der socialistische gemeentepolitiek (Assen 1968) - J.C. Dekker, 'F.M. Wibaut en de houthandel Alberts, 1876-1914. Een socialist als ondernemer in Middelburg', in: Archief. Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 2002, p. 5-68 - H.C.M. Ghijsen, 'Uit brieven van mijn vader, Carolus Mattheus Ghijsen, tijdens zijn verblijf te Veere (1868-1873) aan zijn familie gericht', in: Archief. Vroegere en latere mededelingen voornamelijk in betrekking tot Zeeland 1964, p. 30-99 - Zeeuws Archief, archief Handelsregister Kamer van Koophandel Middelburg, inv.nrs 555 [Houthandel Alberts 1940-1967],16956 [Verenigde Internatio Houtbedrijven 1967-1973]