Hervormde Gemeente te Biggekerke, 1583-1985

Inleiding In brieven van 1247 en 1271 schrijft men over Biggenkerke of Biggenkerca. Waarschijnlijk komt de naam van Biggo, heer en naamgever van deze parochie. De parochiekerk is gesticht voor 1247; zij was een dochterkerk van de Westmonster te Middelburg en behoorde aan de Sint Paulusabdij te Utrecht en Onze Lieve Vrouweabdij te Middelburg (later alleen aan de Sint Paulusabdij). Biggekerke kreeg een dochterkerk te Krommenhoeke. Aan de kerk van Biggekerke waren tot 1453 twee plaatsen voor zielzorgers verbonden. In 1566 preekte pastoor Donder de leer van de Hervorming in de kerk te Biggekerke. Na de overgang van Middelburg naar Oranje kon de Hervorming op Walcheren ongestoord voortgaan en werden er langzamerhand protestantse gemeenten gevormd. De Classis Walcheren zond ds J. van Aecken uit Assenede naar Biggekerke. Waarschijnlijk preekte hij hier op 27 november 1583 voor de eerste maal. Op 6 februari 1584 werden er twee ouderlingen en twee diakenen gekozen. In de Paastijd van 1584 werd het eerste avondmaal gevierd. In de jaren 1955-1957 werden de Middeleeuwse kerk en toren grondig gerestaureerd. De Afscheiding in Zeeland is voorbereid en begonnen in Biggekerke, waar van 1832-1834 J. van Rhee hervormd predikant was, die zich later afscheidde. Op 31 maart 1836 werd de Afscheiding effectief in Biggekerke. Ds H.J. Budding, de nieuwe predikant, brak met de Nederlandse Hervormde Kerk. De helft van de kerkeraadsleden volgde hem en vanaf die tijd gingen bijna ieder jaar enkele gemeenteleden naar een afgescheiden gemeente over. De Doleantie van 1886 had nauwelijks invloed in Biggekerke. Slechts enkele gemeenteleden vertrokken en sloten zich aan bij een dolerende gemeente in de omtrek. Sedert 1965 hebben de hervormde gemeenten te Biggekerke en Meliskerke gezamenlijk een predikant. Sinds 1 maart 1998 vormen beide gefedereerde hervormde gemeenten met de Gereformeerde Kerk te Meliskerke een Samen-op-Weg-gemeente. Ook de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk te Zoutelande vormen sindsdien een SoW-gemeente. De Hervormde Gemeente te Biggekerke ressorteert onder de Classis Middelburg van de Nederlandse Hervormde Kerk. In 1921 werd overeenkomstig een synodaal reglement de gemeente opgeroepen om door stemming eventueel te komen tot de vorming van een kiescollege. Een kiescollege was betrokken bij het verkiezen van ouderlingen en diakenen en het beroepen van een predikant. Deze werkzaamheden werden te Biggekerke verricht door de kerkeraad. Bij meerderheid van stemmen besloten de gemeenteleden een kiescollege te vormen. In september 1921 werden veertien gemachtigden gekozen, die met de kerkeraad, bestaande uit zeven personen, tezamen het kiescollege gingen vormen. Bij de invoering van de kerkorde van 1951 werd het kiescollege buiten werking gesteld. Het kerkarchief berustte tot 1967 in de kluis van de toenmalige burgerlijke gemeente Biggekerke. In verband met de opheffing van deze gemeente werd het kerkarchief in 1967 in bewaring gegeven aan het Rijksarchief in Zeeland te Middelburg. In de jaren 1983 en 1998 werd een aanvulling bestaande uit 20e-eeuwse stukken overgebracht naar het rijksarchief. Het kerkeraadsarchief werd in 1950 geïnventariseerd door ds M.H.F. Witteveen te Biggekerke. Datzelfde jaar bracht de archivaris van de Nederlandse Hervormde Kerk, mr T.J. Naudin ten Cate, het kerkvoogdijarchief op orde. Beide inventarissen zijn vervangen door deze plaatsingslijst. Achter de plaatsingslijst bevindt zich een concordantie op de oude en nieuwe inventarisnummers. Bijlagen van financiële aard uit de periode 1939-1980, totaal 1 meter, werden vernietigd. Het archief van de Christelijke Nationale Werkmansbond, afdeling Biggekerke (vanaf 1947 luidde de naam: In Dienst Der Kerk), werd uit het kerkarchief verwijderd en als afzonderlijk archief beschreven. Archiefstukken jonger dan 50 jaar mogen alleen geraadpleegd worden na verkregen toestemming van de kerkeraad. Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Hervormde Gemeente Biggekerke (HG Biggekerke), inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, HG Biggekerke, inv.nr(s) ... Literatuur J.G.J. van Booma, Onderzoek in protestantse kerkelijke archieven in Nederland. Handleiding, tevens beknopte gegevens over de geschiedenis van de kerkelijke instellingen, over het kerkelijk archiefrecht en het kerkelijk archiefbeheer. CB-reeks 13 (Den Haag 1994) K. Wielemaker, Biggekerke. Zijn burgerlijke en kerkelijke geschiedenis (Middelburg 1903) M.M. de Wolf-Mol, Hervormde Gemeente Biggekerke (Biggekerke c. 1983)