De Nederlandsche Arbeidsdienst (NAD) werd door de Duitse bezetter op 23 mei 1941 opgericht.

De Nederlandsche Arbeidsdienst (NAD) werd door de Duitse bezetter op 23 mei 1941 opgericht. De organisatie vertoonde sterke overeenkomsten met de Duitse Reichsarbeitsdienst en was een voortzetting van de Nederlandsche Opbouwdienst (NOD). Het bewerken van het land was één van de voornaamste werkzaamheden. Aanvankelijk nam de bezetter genoegen met vrijwilligers. Maar vanaf 1942 werden bepaalde categorieën jongeren verplicht opgeroepen. Al snel raakte de NAD steeds meer onder nationaal-socialistische invloed. Vast onderdeel was het onderricht in het nationaal-socialistische gedachtegoed en daarnaast had de opleiding een sterk militair karakter. Symbool van de NAD was de spade die werd gedragen als een geweer. De Nederlandse Opbouwdienst is inmiddels omgedoopt in Nederlandse Arbeidsdienst, maar de nieuwe naam verandert weinig aan het zwakke imago. De leiding doet vergeefse pogingen om de gewone leden, de voor zes maanden ingelijfde ‘arbeidsmannen’, discipline bij te brengen en een nazistische geest te verspreiden. De defilés met de spreekwoordelijke schop over de schouder wekken vooral de lachlust op. De Arbeidsdienst blijft een toevluchtsoord voor jongeren, die door een beetje te spitten proberen aan uitzending naar Duitsland te ontkomen. Pogingen om vrijwilligers te werven voor het Oostfront te werven hebben nauwelijks succes bij de arbeidsmannen. Ze lanterfanten liever in het veilige Nederland. De restanten van de Arbeidsdienst houden zich in de laatste oorlogsjaren vooral bezig met spitwerk voor de Wehrmacht.