Akta gminy Wohyń

Wohyń do 1870 funkcjonował na prawach miejskich. W wyniku podziału Królestwa Polskiego na powiaty i gminy, dokonanego na początku 1867 r. przez Komitet Urządzający (Dz. P. K. P. t. 66, s. 279n.), miasto Wohyń znajdowało się w powiecie radzyńskim guberni siedleckiej (od 1912 - gubernia lubelska). W latach 1919-1939 gmina znajdowała się w graniach powiatu radzyńskiego w województwie lubelskim. Gmina Wohyń obejmowała następujące wsie: Wohyń, Bezwola, Bojanówka, Lisiowólka, Okalew, Zbulitów. W okresie okupacji - dystrykt lubelski. W 1954 r. z terenu gminy Wohyń utworzono gromady w Branicy, Jeziorze i Wohyniu (Dz. Urz. WRN w Lublinie Nr 15, poz. 64). Siedziba gminy - Wohyń. Status prawny - jednostka podziału terytorialnego. Dekret z 23 lutego 1809 r. (Dz. P. K. W. t. I, s. 227-236) ustanowił gminy wiejskie jako jednostki administracji państwowej niższego stopnia i równocześnie komórki samorządu terytorialnego. Na czele gminy stał wójt. Ukaz z 19 lutego 1864 r. o urządzeniu gmin wiejskich (Dz. P. K. P. t. 62, s. 37) uzupełniony zarządzeniem z 1871 r., w miejsce jednoosobowej władzy wójta tworzył organy administracji gminnej: zebrania gminne, sądy gminne, wójtów i sołtysów. Po odzyskaniu niepodległości na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego nadal obowiązywał częściowo ukaz z 1864 r. Dekret Naczelnika Państwa z dnia 27 listopada 1918 r. (Dz. P. Nr 18, poz. 48) wprowadził tylko pewne uzupełnienia. Zniósł instytucje pełnomocników gminnych ustanawiając radę gminną. W jej skład wchodził wójt, jego zastępca i 12 członków wybieranych podczas zgromadzenia gminnego. Rada stała się organem zarządzającym i kontrolnym gminy. Ustawa dla gmin z 23 marca 1933 r. (Dz. U. Nr 35, poz. 294) znosiła zgromadzenia gminne przekazując część ich kompetencji radzie gminnej. Organem wykonawczym został zarząd gminny. W okresie okupacji, na mocy rozporządzenia generalnego gubernatora z dn. 28 listopada 1939 r., gminy w GG zostały podporządkowane władzom okupacyjnym, a samorząd zniesiony. Gminą zarządzał jednoosobowo wójt mianowany przez starostę. Władza wójta miała charakter porządkowo-policyjny. Na mocy ustawy z dn. 11 września 1944 r. (Dz. U. Nr 5, poz. 22) powstały gminne rady narodowe jako władza uchwałodawcza. Spośród członków gminnej rady wybierano zarząd gminy, prezydium gminnej rady nardowej. Na mocy ustawy z dn. 20 marca 1950 r. (Dz. U. Nr 14, poz. 130) rady narodowe stały się terenowymi organami władzy państwowej. Okres zaborów: Dział ogólno-organizacyjny z lat 1908-1914 (1 j.a.): postanowienia własne Dział finansowy z lat 1852-1865 (1 j.a.): korespondencja w sprawach finansowychOkres międzywojenny: Dział ogólno-organizacyjny z lat 1928-1933 (2 j.a.): sprawy organizacyjne Zarządu Gminy, sesje sołtysów, Dział finansowo-podatkowy z lat 1923-1938 (6 j.a.): budżet gminy, podatek gminny, ksiegi szarwarków, Dział gospodarki gminnej z lat 1930 (1 j.a.): sprawy rolnictwa, Dział administracyjno-społeczny z lat 1929-1939 (10 j.a.): rejestry mieszkańców gminy, rejestr osób przybywających i opuszczających gminę, wykazy zmarłych, spisy wyborców do SejmuOkres okupacji: Dział gospodarki gminnej z lat 1941-1944 (4 j.a.): dane statystyczne gromady Lisiowólka, sprawy drogowe i mostowe, weterynaria sprawy rolneOkres PRL: Dział ogólno-organizacyjny z lat 1944-1954 (22 j.a.): sprawy organizacyjne urzędu, sprawy osobowe członków organów gminnych i pracowników gminnych, protokoły z posiedzeń GRN i Prezydium GRN, uchwały Prezydium GRN, sesje sołtysów, wykazy wójtów, kontrole Dział finansowo-budżetowy z lat 1944-1954 (91 j.a.): majątek gminy i gromad, dochody budżetowe, budżet gminy, budżet administracyjny, zakładów i przedsiębiorstw, wykazy nieruchomości, umowy dzierżawne na nieruchomości opuszczone, rejestry podatku gruntowego, wykazy osób posiadających gospodarstwa rolne, danina elektryfikacyjna, księgi biercze szarwarków Dział gospodarki gminnej z 1950 roku (1 j.a.): sprawy rolne Dział administracyjno-społeczny z lat 1946-1950 (36 j.a.): oświata i kultura w gminie, głosowanie ludowe, sprawy wyznaniowe, ewidencja i kontrola ruchu ludności, rejestry mężczyzn, wojskowa książka meldunkowa, rejestr wydanych dowodów osobistych Dział administracyjny z lat 1945-1949 (9 j.a.): bezpieczeństwo i porządek publiczny, sprawy wojskowe, sprawy budowlane, aprowizacja, sprawy sądowe.