Luchtbeschermingsdienst Middelburg, 1932-1948

Inleiding In Middelburg bestond reeds sinds 1932 een luchtbeschermingsdienst. Om deze dienst beter te structureren vanwege de dreiging van een oorlog met Duitsland, stelde de Burgemeester van Middelburg op 15 november 1939 het Luchtbeschermingsplan voor Middelburg vast. Volgens dit plan moest de dienst alle maatregelen voorbereiden en treffen die waren voorgeschreven bij de Luchtbeschermingswet van 23 april 1936 (Staatsblad 302) en alle overige maatregelen nemen om de stad en de bevolking te bescherming tegen de gevaren van luchtaanvallen. De gemeentelijke diensten vormden de kern van de Luchtbeschermingsdienst, aangevuld met andere te stichten hulpdiensten. Het personeel bestond uit gemeentepersoneel, aangevuld met vrijwilligers. Het hoofd en diens plaatsvervanger werden door de burgemeester aangewezen. De Luchtbeschermingsdienst werd gevormd door de volgende hulpdiensten: de waarschuwings- alarmerings- en verbindingsdienst, de politie, de brandweer, de gasontsmettingsdienst, de technische herstellingsdienst, de opruimingsdienst, de geneeskundige dienst, de chemische dienst en de pers- en voorlichtingsdienst. De gemeente was verdeeld in vier wijken. Aan het hoofd van elke wijk stond een wijkhoofd, in elke wijk was een wijkpost gevestigd. Iedere wijk was verdeeld in een aantal blokken. Deze blokken omvatten een aantal straten. Aan het hoofd van ieder blok stond een blokhoofd. Deze organiseerde in zijn blok de zelfbescherming van de blokbewoners, zoals het inrichten van een schuilplaats in huis. De hoofdpost, ook wel commandopost genoemd, was gevestigd aan de Lange Giststraat 38. De wijkpost en de medische post van wijk I waren gevestigd in het gymnastieklokaal van de Christelijke Kweekschool aan de Heerengracht 52. De wijkpost van wijk II zat in de kelder van het pand Zuidsingel 92. De medische post van deze wijk bevond zich in een lokaal achter het pand Zuidsingel 92. De wijkpost en de medische post van wijk III waren gevestigd in het gymnastieklokaal van het schoolgebouw aan de Nieuwe Haven 2. De wijkpost van wijk IV bevond zich in de kelder van het pand aan Dam 6. De medische post van wijk IV was gevestigd in een lokaal van de school aan het Veerse Bolwerk. Vanaf 1 november 1941 werd het van Koudekerke bij Middelburg gekomen gebied wijk V genoemd. De uitkijk- en luisterpost was voor het bombardement van 17 mei 1940 gelegen in de Abdijtoren, maar die was door oorlogsgeweld niet meer bruikbaar. Deze werd hersteld en in maart 1941 was deze post op een hoogte van circa 50 meter weer gereed. De reserve uitkijk- en luisterpost was gevestigd op het dak van hotel Du Commerce op circa 20 meter hoogte aan de Stationsstraat 17. Met ingang van 5 oktober 1945 werd deze reservepost afgebroken. In Middelburg waren op diverse plaatsen sirenes aangebracht. Het hoofd van de luchtbeschermingsdienst gaf het bevel tot luchtalarm wanneer het waarschijnlijk was dat vreemde vliegtuigen binnen 15 minuten boven Middelburg zouden verschijnen. Dan gingen de sirenes aan en moesten alle medewerkers zich naar hun post begeven. Er waren diverse openbare schuilplaatsen ingericht in Middelburg. De Luchtbeschermingsdienst ressorteerde onder de Rijksinspectie voor de Bescherming van de Bevolking tegen Luchtaanvallen te 's-Gravenhage, vanaf circa 1943 viel hij onder de Rijksinspectie voor de Bescherming van de Bevolking tegen Luchtaanvallen, Ressort Zuid-Holland en Zeeland te Rotterdam. Op 15 mei 1945 ontving dienst het bericht van de Rijksinspectie voor de Luchtbescherming en het Brandweerwezen te Breda dat de permanente bezetting van commandopost en uitkijkpost konden vervallen. Per 3 februari 1946 werd de dienst opgeheven. In februari 1986 is het archief overgedragen door de Afdeling Interne Zaken van de Gemeente Middelburg aan het Gemeentearchief Middelburg (Aanwinst 1986.6). Sinds 2000 berust het archief in het Zeeuws Archief. Voor bewerking bedroeg de omvang van het archief 1,3 meter, na selectie tot vernietiging resteerde 0,8 meter. Aangezien de Luchtbeschermingsdienst gehuisvest was in Middelburg, zijn tevens stukken betreffende de organisatie en personeel te vinden in het archief van de Gemeente Middelburg (Zeeuws Archief, Archief Dienst Gemeentesecretarie Middelburg en Dienst Gemeentewerken Middelburg 1940-1991). Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Luchtbeschermingsdienst Middelburg, inv.nr(s) ...