Akta gminy Zahajki

Okres międzywojenny: Dział finansowo-podatkowy z lat 1935-1939 (5 j.a.): księga biercze podatku gruntowego, wykaz zaległości podatku gruntowego Dział administracyjno-społeczny z lat 1936-1939 (2 j.a.): księga inwentarzowa, rejestr osób przybywających i opuszczających gminę; Okres okupacji: Dział finansowo-podatkowy z lat 1939-1944 (19 j.a.): budżet gminy, roczne sprawozdania rachunkowe, listy rozkładu podatku gruntowego, deklaracje podatkowe sołtysów Dział gospodarki gminnej z lat 1939-1943 (4 j.a.): ewidencja gruntów i gospodarstw, księga inwentarzowa, sprawy rolne, przemysł, handel i koszty rejestracyjne Dział administracyjno-społeczny z lat 1941-1944 (5 j.a.): opieka społeczna, wykaz osób poszukiwanych, metryki ślubu, urodzenia i zgonów wysiedlonych zamieszkałych na terenie gminy, aprowizacja i walka z drożyzną, bezpieczeństwo i porządek publicznyOkres PRL: Dział ogólno-organizacyjny z lat 1944-1953 (21 j.a.): przepisy i zarządzenia ogólne, protokoły z posiedzeń GRN, granice i ustrój gminy, sprawy organizacyjne gminy, akta osobowe pracownków, sprawy personalne członków organów gminy i pracowników gminnych, zebrania i uzrędowanie organów samorządowych, protokoły z posiedzeń zespołu gminnego, sesje sołtysów, komisje Dział finansowo-podatkowy z lat 1944-1954 (82 j.a.): majątek i gospodarstwa gminne, budżet gminy, sprawozdania budżetowe terenowe i centralne, listy płac pracownków gminnych, dochody gminy, rejestry wymiarowe podatku od lokali i nieruchomości, rejestry wymiarowe podatku gruntowego, arkusze wymiarowe podatku gruntowego dla nadleśnictw, wykaz gospodarstw rolnych i wymiaru podatku gruntowego, świadczenia w naturze, księga biercza szarwarków Dział gospodarki gminnej z lat 1947-1952 (6 j.a.): sprawy rolnictwa, popieranie przemysłu i handlu Dział administracyjno-społeczny z lat 1944-1951 (7 j.a.): opieka społeczna, sprawy wysiedlonych na ziemie zachodnie, spisy uprawnionych do głosowania, spis powszechny, sprawy wyznaniowe, rejestr osób przybywających i opuszczających gminę Dział administracyjny z lat 1944-1951 (13 j.a.): bezpieczeństwo i porządek publiczny, świadczenia dla wojska, sprawozdania z kontyngentów, środki przewozowe, wnioski o ustalenie szkód wojennych, sprawy sądowe. Zahajki na mocy dekretu władz Księstwa Warszawskiego wydanego w 1809 r. zostały jednowioskową gminą (Dz. P. K. W. t. I, s. 227-236). W wyniku podziału Królestwa Polskiego na powiaty i gminy, dokonanego na początku 1867 r. przez Komitet Urządzający (Dz. P. K. P. t. 66, s. 279n.), gmina Zahajki znalazła się w powiecie radzyńskim guberni siedleckiej (od 1912 - gubernia lubelska). W latach 1919-1939 gmina znajdowała się w graniach powiatu radzyńskiego w województwie lubelskim. Obejmowała następujące wsie: Bereza, Drelów, Kwasówka, Łózki, Przechodzisko, Rudniki, Zahajki. W okresie okupacji - dystrykt lubelski. W 1952 r. siedzibę gminy przeniesiono do Międzyrzeca Podlaskiego. W 1954 r. z terenu gminy Zahajki utworzono gromady w Drelowie, Rogoźnicy, Szóstce i Zahajkach (Dz. Urz. WRN w Lublinie Nr 15, poz. 64). Siedziba gminy - Zahajki. Status prawny - jednostka podziału terytorialnego. Dekret z 23 lutego 1809 r. (Dz. P. K. W. t. I, s. 227-236) ustanowił gminy wiejskie jako jednostki administracji państwowej niższego stopnia i równocześnie komórki samorządu terytorialnego. Na czele gminy stał wójt. Ukaz z 19 lutego 1864 r. o urządzeniu gmin wiejskich (Dz. P. K. P. t. 62, s. 37) uzupełniony zarządzeniem z 1871 r., w miejsce jednoosobowej władzy wójta tworzył organy administracji gminnej: zebrania gminne, sądy gminne, wójtów i sołtysów. Po odzyskaniu niepodległości na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego nadal obowiązywał częściowo ukaz z 1864 r. Dekret Naczelnika Państwa z dnia 7 listopada 1918 r. wprowadził tylko pewne uzupełnienia . Zniósł instytucje pełnomocników gminnych ustanawiając radę gminną. W jej skład wchodził wójt, jego zastępca i 12 członków wybieranych podczas zgromadzenia gminnego. Rada stała się organem zarządzającym i kontrolnym gminy. Ustawa dla gmin z 23 marca 1933 r. znosiła zgromadzenia gminne przekazując część ich kompetencji radzie gminnej. Organem wykonawczym został zarząd gminny. W okresie okupacji, na mocy rozporządzenia generalnego gubernatora z dn. 28 listopada 1939 r., gminy w GG zostały podporządkowane władzom okupacyjnym, a samorząd zniesiony. Gminą zarządzał jednoosobowo wójt mianowany przez starostę. Władza wójta miała charakter porządkowo-policyjny. Na mocy ustawy z dn. 11 września 1944 r. powstały gminne rady narodowe jako władza uchwałodawcza. Spośród członków gminnej rady wybierano zarząd gminy, prezydium gminnej rady nardowej. Na mocy ustawy z dn. 20 marca 1950 r. rady narodowe stały się terenowymi organami władzy państwowej.