Waterschap 's-Heer Arendskerke, 1611-1959

Inleiding Het waterschap 's-Heer-Arendskerke had in 1958 een kadastrale grootte van 1770 ha, met een belastbare oppervlakte van 1598.9512 ha schotbare gronden en 25.6828 ha vronen. Het waterschap bestaat uit de volgende polders: - Ankevere; Groot: 100 ha; Bedijkt: 1561 - Louise; Groot: 269 ha; Bedijkt: 1554 octrooi 1550. Louise is een verbastering van Loijve. - Nieuwe-Kamer; Groot: 56 ha; Bedijkt: 1358 - Nieuw-Landeke; Groot: 13 ha; Bedijkt: 1400 - Noordland; Groot: 44 ha; Bedijkt: 1370 - Noordzak; Groot: 101 ha; Bedijkt: voor 1441 - Oosterguite; Groot: 35 ha; Bedijkt: 1289/1370 - Oosterland; Groot: 115 ha; Bedijkt: ca. 1289 - Oude -Kamer; Groot: 204 ha; Bedijkt: 1300 - Oude-Nieuwland; Groot: 73 ha; Bedijkt: 1441 - Ouweland; Groot: 136 ha; Bedijkt: voor 1216 - Pieters; Groot: 13 ha; Bedijkt: 1400 - Plate; Groot: 47 ha; Bedijkt: 1400 - 's-Heer-Arendskerke; Groot: 170 ha; Bedijkt: 1561 - Stelle; Groot: 77 ha; Bedijkt: 1441? - St. Pieters; Groot: 41 ha; Bedijkt: 1395 - Uitslag; Groot: k ha; Bedijkt: 1516 - Het -Vlaandertje; Groot: 32 ha; Bedijkt: 1358 - Westerguite; Groot: 49 ha; Bed ijkt: 1289/1370 - Zuiderland; Groot: 52 ha; Bedijkt: 1358 Het waterschap ligt in de gemeenten 's-Heer Arendskerke, Heinkenszand en voor een klein gedeelte in Ovezand en Nisse. Het eiland Heinkenszand is ontstaan door de bedijking van de opwas tussen de Loijve en een zuidelijke zijtak van de Schenge, beide uitmondend in het Zwake, Na de bedijking van de Ouwelandpolder werd het eiland verGroot door verdere indijkingen. Omstreeks 1400 hield het op afzonderlijk te bestaan door de bedijking van de Zuidzakpolder. De bedijking van de Ankevere- en 's-Heer-Arendskerkepolder moet reeds voor 1395 hebben plaats gevonden, doch deze polders zijn later geïnundeerd. In 1561 (Van der Aa 1661) zijn de twee polders herdijkt. In de eerste helft van de 18 eeuw hebbon zij het zwaar te verduren gehad van de voor de dijken stromende Schenge. De polders konden alleen behouden worden met octrooien en subsidies van de Staten van Zeeland. Op 14 januari 1808 inundeerde de Ankeverepolder na doorbraak van de zeedijk. De polder viel spoedig hierna weer droog. Ook de polders van Heinkenszand hebben van overstromingen te lijden gehad, getuige de vele wielen. Data zijn echter slechts bij benadering te geven. Zie hiervoor het artikel van I. Ovaa en ir. P. van der Sluijs en M.H. Wilderom, dijkdoorbraken en bodemgesteldheid in Zeeland in het Zeeuws Tijdschrift van 1968 nr. 4 en 5. De suatie van de polders vond van ouds plaats d oor de uitwateringssluizen bij de buurtschap Eindewege in de 's-Heer-Arendskerkepolder. In het schrijven van 29 mei 1852 (inv. nr. 5) wordt 29 maart 1709 als de datum van de toen geldende suatieovereenkomst genoemd. Hierbij was waarschijnlijk ook het onderhoud van de haven geregeld, die in 1874 verdwenen is na de bedijking van de Schengepolder. Sedert de oprichting van het uitwateringswaterschap de Piet in 1874 waren de polders Ankevere en 's-Heer-Arendskerke en de waterschappen St. Pieter en Heinkenszand hierbij aangesloten. Bij het Koninklijk Besluit van 2 maart 1880 nr. 6 werd de vereniging van bovengenoemde polders en waterschappen onder een bestuur goedgekeurde Het nieuwe waterschap trad op 1 mei 1880 in werking. Sedert 1683 Zie het archief van de brede watering bewesten Yerseke, inv. nr. 921. sueerden de Nieuw-Landeke- en Pieterspolder via de Buitenpolders van Nisse, waarvoor een geringe bijdrage werd gegeven. In 1956 ontdekte men dat ook over deze 26 ha uitwateringsgelden betaald werden aan het uitwateringswaterschap de Piet. In 1959 werd het reglement van de Piet hiervoor gewijzigd. In verband met de polderconcentratie op Zuid-Beveland werd het waterschap opgeheven en opgenomen in het per 1 januari 1959 nieuw gevormde waterschap De brede watering van Zuid-Beveland. Toch loopt het archief nog verder, doordat het bestuur de lopende zaken in 1959 afwikkelde. De inventaris van het archief is verdeeld in afdelingen, waarin de archieven van de polders en waterschappen voor de vereniging in 1880 en het waterschap na de vereniging opgenomen zijn. In de verslagen van 's Rijks Oude Archieven van 1903 wordt melding gemaakt van de rekeningen van de door de Staten van Zeeland gesubsidieerde polders Ankevere van 1700-1757 en 's-Heer-Arendskerke van 1742-1747. Deze rekeningen zijn waarschijnlijk bij de brand in 1940 op het Rijksarchief in Zeeland verloren gegaan. Literatuur Van der Aa. Aardrijkskundig woordenboek. Provinciaal blad. 1880 nr. 33. Van Empel en Pieters. Zeeland door de eeuwen heen. 1935. A. de Smit. De burgerlijke en kerkelijke geschiedenis van 's-Heer Arendskerke, deel I en II. 1957 en 1959. Provinciale almanak 1958. M.H. Wilderom, Tussen afsluitdammen en deltadijken, deel 3. 1968.