Oost-Nieuwlandpolder, 1700-1959

Inleiding De polder Oost-Nieuwland is groot 173 ha, met een belastbare oppervlakte van 172.44.50 ha. Hij behoort vanouds tot het voormalige eiland Wolphaartsdijk en ligt ten oosten van het dorp Wolphaartsdijk (voorheen Oostkerke). Op 10 mei 1597 werd door de Staten van Zeeland octrooi verleend aan de ambachtsheren van Wolphaartsdijk tot bedijking van de gronden van het tot het ambacht Oostkerke behorende gedeelte van de polder Hongersdijk, die in 1551 verloren waren gegaan. Nog in het zelfde jaar werd ca. 3800 meter dijk gelegd en werden 438 gemeten en 269 roeden ingedijkt. De Oost-Nieuwlandpolder werd onder een afzonderlijk dijkbestuur geplaatst. De polder werd twee maal door het zeewater overstroomd. Eind oktober 1631 werd bij een doorbraak van de zeedijk de oostpunt van de polder afgeknot, waardoor 5 gemeten verloren gingen. Na octrooi van de Staten van Zeeland en een subsidie, werd de polder spoedig weer beverst en werd in de oosthoek van de polder een inlaagdijk gelegd. Ook door de storm van 14 en 15 januari 1808 werd de polder overstroomd, doordat het water over de dijk liep. De dijk brak echter niet door. De vier boerderijen en de te velde staande gewassen liepen aanzienlijke schade op. Spoedig hierna heeft men de verhoging en verzwaring van de zeedijk aanbesteed. De polder werd na de bedijking verdeeld in 8 tiendblokken. De namen Schoors-, Watervlied-, Westkerke- of Wissenkerke-, Bruiniers-, Cats-, Ovezands- beoosten Liens- en Ovezands- bewesten Liens-, Liens- en Baarlandcavel wijzen op de namen van de bedijkers of de eerste eigenaren van de tienden. Op 10 mei 1679 werd tussen de ambachtsheren en ingelanden van de Oosterland-, Sabbinge-, Zuiderland-, Oost-Nieuwland- en Heerenpolder een suatieovereenkomst gesloten. De genoemde polders zouden sueren door de sluis in de Heerenpolder. Hiervoor vond de suatie plaats door de suatiesluis bij de Nieuwe Kaai in de zuidelijke dijk van de polder. In 1793 blijkt dat de sluis gelegen in de noordoost-hoek van de Heerenpolder, geheel verland is. Het waterschap Oud-Wolphaartsdijk, de Oost-Nieuwland- en de Heerenpolder besluiten nu een zeesluis te bouwen in de noordelijke dijk van de Oosterlandpolder. De sluis kwam in 1795 gereed. Op 29 september 1846 verbond ook de in 1846/1847 bedijkte De Perponcherpolder zich met de polders die door de sluis in de Oosterlandpolder sueerden. In 1882 werd het waterschap voor de uitwatering door de Sluis aan den Oosterlandpolder opgericht. De ingelanden van de Oost-Nieuwlandpolder benoemden één afgevaardigde voor het waterschap. Ook op het gebied van het onderhoud van wegen en de haven werkte de polder nauw samen met het waterschap Oud-Wolphaartsdijk en de andere polders van het voormalige eiland Wolphaartsdijk. Als gevolg van de polderconcentratie op Zuid-Beveland werd de polder opgeheven en opgenomen in het per 1 januari 1959 nieuw gevormde waterschap De brede watering van Zuid-Beveland. Toch loopt het archief nog verder, doordat het polderbestuur in 1959 de lopende zaken afwikkelde. Het verslag van de Inspecteur der gemeente- en waterschapsarchieven in Zeeland over 1956 vermeldt dat de rekeningen van de polder bewaard gebleven zijn vanaf 1676. Uit het archief bleek echter dat de rekeningen van de polder eerst in 1700 beginnen. Uit vroeger tijd was slechts een rekening van 1676, die afkomstig was van het waterschap Oud-Wolphaartsdijk en thans naar het archief van dat waterschap is teruggebracht. De niet te splitsen delen en stukken, die ontstaan zijn door de samenwerking van verschillende polders en de door één persoon gevoerde administratie van de polders op Wolphaartsdijk, zijn in het archief van het waterschap Oud-Wolphaartsdijk te vinden. De inventarisatie van het archief gaf geen aanleiding tot moeilijkheden. De begrotingen, kasboeken, grootboeken en rekeningen werden per dienstjaar opgemaakt. De rekeningen van 1702-1809 lopen over twee jaar. Van 1874-1955 loopt een dienstjaar van 1 mei-30 april. Een dienstjaar voor 1874 en na 1955 is gelijk aan het kalenderjaar. Literatuur Provinciale almanak 1958. J. van der Baan, Wolfaartsdijk geschetst als eiland en als ambachtsheerlijkheid, als burgerlijke en als kerkelijke gemeente, 1866. A.J. van der Aa, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, 12de deel, 1849.